DaskvniTi gamocdis sakiTxebi sagani – ekologia da turizmi

1. ra miznebi gvaqvs (ekologiuri Sesabamisoba, dacvis RonisZiebebis dafinanseba, adgilobrivi Semosavlis warmoeba);

2. ra bunebrivi da kulturuli sanaxaobebi gagvaCnia;

3. ra xarisxis turistul produqts vTavazobT Cven dRes, Tu gvaqvs aseTi saerTod?;

4. ra saxis da sad aris Cveni dRevandeli da potenciuri bazrebi(mimarTulebei, segmentebi);

5. aris Tu ara konkurentuli daniSnulebis adgilebi msgavsi sanaxaobebiT? ra xarisxs gvTavazoben isini RirebulebasTan SedarebiT?

6. qveynis saerTo pirobebi xels uwyobs Tu ara turizmis ganviTarebas?

7. arsebuli situaciis Sefaseba (SWOT-is analizi-Zlieri da susti mxareebi, SesaZleblobebi, riskebi);

8. ra resursebi (adamianuri, finansuri, institucionaluri) gagvaCnia mocemul momentSi?;

9. ra saxis turizmis ganviTareba iqneba sicocxlisunariani da produqtiuli? miiRweva Tu ara dasaxuli miznebi?

10. strategiis SemuSaveba, produqtis ganviTareba da marketingi.

ekoturizmis potencialis safuZvelze SesaZlebeli xdeba Sesabamisi produqtis ganviTareba e.w. promouSeni, romelic moicavs Semdeg elementebs:

• 
  miznobrivi bazris gansazRvra;
  
• 
  mTavari produqtis ganviTareba, romelic koncentrirdeba ZiriTadad regionis unikalur an gamorCeul atributebze (USP, Unique Saies Propsition);
  
• 
  produqtis sxvadasaxvaobis xazgasma;
  
• 
  paketis Seqmna (ganTavseba, transportireba, kveba da momsaxurebis sxva saxeebi);
  
• 
  produqtis xarisxisa da fasis gansazRvra
  
• 
  sxva regionuli Tu erovnuli turizmis produqtebTan kombinacia.
  

marketingi Sedgeba RonisZiebebis an instrumentebis sami tipisagan – saqmianobasTan, komunikaciasTan da distribuciasTan dakavSirebuli. marketingis strategia unda moicavdes Semdeg elementebs:

• 
  miznobrivi jgufebis gansazRvra;
  
• 
  imijis Seqmna da markireba;
  
• 
  sareklamo masalebis Seqmna (broSurebi, posterebi, videofilebi )
  
• 
  internet-saitebis Seqmna da amoqmedeba (linkebiT Sesabamis internet-saitebze);
  
• 
  informacia (mimzidveli, magram sarwmuno, praqtikuli xasiaTis)
  
• 
  sareklamo masalis da internet-saitebis dizaini;
  
• 
  distribucia mediis saSualebiT;
  
• 
  distribucia saSuamavlo kompaniebiT
  
• 
  turistuli savaWro bazrobebi;
  
• 
  sareklamo kampaniebi;
  
• 
  marTvis moTxovnebi.
  

turistuli produqtis win wawevaSi igulisxmeba moqmedebaTa erToblioba, mimarTuli klientis mizidvaze, samomxmareblo bazarze gayidvis moculobaTa gadidebaze, firmis pozitiuri saxis formirebaze. produqtis win wawevis RonisZiebebs ekuTvnis reklama, pres-konferenciebi, sareklamo eqskursiebi, seminarebi, suvenirebi da sxv. destinaciis aRiarebis aucilebeli pirobas warmoadgens momsaxurebis standartis formireba – organizaciis safirmo stilis SemuSaveba. safirmo stili moicavs: sakuTar savaWro niSans, safirmo fers, logotips (emblemas). savaWro niSani aris aRniSvna, moTavsebuli saqonelze an SefuTvaze mwarmoeblis an gamyidvelis mier saqonlis an misi mwarmoeblis identifikaciisaTvis. Tu firmis produqts ara aqvs sakuTari savaWro niSani, SeiZleba gamoyenebul iqnas safirmo niSani. mas aqvs ufro farTo mniSvneloba. safirmo da savaWro niSnebis registracia da dacva xdeba sapatento organizaciebSi. logotipi aris individualuri grafikuli niSani produqtis, firmis, sawarmos ideis Caweris forma. is identifikaciis erT-erTi simboloa. eklogiuri informacia aris daculi teritoriebis reklamis mniSvnelovani mdgeneli. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces haeris da wylis sisufTaves, kvebis adgilobrivi produqtebis ekologiur sisufTaves da a.S. pirdapir ekologiur informaciasTan erTad mTel msoflioSi gamoiyeneba ekologiuri cnobebis wardgenis arapirdapiri xerxic. mag. sertifikatebi romlebic SeiZleba mieniWos sastumros, firmas, saqonels da adgilsac ki. xmelTaSua zRvis kurortebze gamoiyeneba “cisferi droSa’’, romlis floba niSnavs gaerTianebuli erebis organizaciis garemos dacvis proramis ekologiuri kriteriumebisadmi Sesabamisobas. arsebobs sxva popularuli niSnebi: “mwvane Cemodani’’, “mwvane xe’’, am niSnebs ar gaaCniaT saxelmwifo statusi da iuridiul-normatiuli xasiaTi, maTi avtoriteti da gavrceleba eyrdnoba sazogadoebriv aRiarebas da im organizaciebis reputacias, romlebmac mianiWes es niSnebi.

erovnuli parkis marketinguli politika iwyeba turproduqtis saxelwodebiT, mag. ugandaSi turizmis ganviTarebisadmi miZRvnil moxsenebaSi miTiTebuli iyo, rom adgilobrivi saxelwodeba “mgaxinga’’, gorilebis erovnuli parkisa, ucxoelebis mier Znelad aRiTqmeba, maSin roca saxelwodeba “ugandis gorilebis parki’’ exmareba adeqvaturi turistuli bazris uzrunvelyofaSi.

sakuTari saitis Seqmna da regularuli ganaxleba internetSi efeqturi da gavrcelebuli saxea mTels msoflioSi daculi bunebrivi teritoriebis sareklamo produqciis win wawevaSi. cnobilia, rom turproduqtis winaswar gasinjva SeuZlebelia, amitom gadawyvetilebis miReba turistuli paketis SeZenisa ZiriTadad efuZneba xelmisawvdom informacias – slaidebs, bukletebs, broSurebs,sareklamo gancxadebebs da ufro metad internets.

erovnuli parkis erT-erTi mniSvnelovani aqciaa “savele’’ urTierToba masmediis warmomadgenlebTan, maTTvis sareklamo turebisa da individualuri programebis SeTavazeba. turoperatorebs, romlebic dainteresebuli arian bunebaze orientirebuli turebiT, SeuZliaT mimarTon parkis administracias winadadebiT, isargeblon parkis ama Tu im resursiT sakuTari turebis formirebisaTvis. unda gaformdes iuridiuli xelSekruleba, sadac gaTvaliswinebuli iqneba TanamSromlebis monawileoba rogorc turebis momzadebaSi, ise maT realizaciaSi.

turistuli bazroba-gamofena aris gansazRvrul adgilas periodulad organizebuli turistuli produqtis eqspoziciebi. turistuli gamofenebi ar axveven Tavs turistul produqts, aramed iswrafvian Seqmnan misdami xangrZlivi keTilganwyobis atmosfero. turistuli gamofenebis warmomadgenlobiTi organo aris turizmSi savaWro bazrobebis evropuli asociacia (EGETEA), romlis Stab-bina imyofeba riCmondSi. daculi bunebrivi teritoriebis monawileobas turistul gamofenebSi aqvs Tavisi specifika. calkeuli daculi bunebrivi teritoriebis mier wardgenili sareklamo masalebi SeiZleba daikargon sxva turistuli produqtebis simravleSi. faseuli elementi, romelmac SeiZleba gaaerTianos nakrZalebisa da erovnuli parkebis didi nawilis ekoturistuli produqti aris “xelSeuxebeli buneba’’. gamaerTianebeli devizis qveS SeiZleba warmodgenili iyos ekoturistuli produqtis didi raodenoba: sxvadasva klimatur zonaSi mdebare calkeuli parkebi, parkebi gansxvavebuli bunebrivi, eTnografiuli, istoriuli da a.S. raritetebiT da RirsSesaniSnaobebiT.

iseve rogorc nebismieri turistuli, ekoturistuli organizaciis marketinguli saqmianobac warmoadgens muSaobis yvela aspeqtis dagegmvis bazas da iTvaliswinebs saqmianobis or mimarTulebas:

1. strategiuli marketingi (moTxovnilebaTa ganuwyveteli analizi, axali saxis saqonlisa da momsaxurebis SemuSaveba, romlebic uzrunvelyofs momxmarebelTa aRiarebas da myar konkurentul upiratesobas) aris grZelvadian perspeqtivaze gaTvlili gaanalizebis procesi;

2. operaciuli marketingi (gasaRebis, gayidvebis da komunikaciebis organizeba turistuli produqciis gansxvavebuli Tvisebebis warmosaCenad myidvelTa Zebnaze danaxarjebis Semcirebis pirobebSi) aris aqtiuri procesi moklevadiani dagegmviT.

operaciuli marketingis ZiriTadi mizania gayidvebiT Semosavlis miReba, e.i. momsaxurebis gayidva da momsaxurebaze SekveTebis miReba gayidvebis yvelaze efeqtiani meTodebis gamoyenebiT da erTdroulad danaxarjebis SemcirebiT. operaciuli marketingi aris ganmsazRvreli elementi, romelic uSualo gavlenas axdens organizaciis moklevadian rentabelobaze. aqtiuri operaciuli marketingis ganxorcieleba aris mwvave konkurentul brZolaSi kompaniis saqmianobis auculebeli piroba. nebismier turmomsaxurebas, TviTmaRalxarisxovansac ki, unda gaaCndes konkurentunariani fasi. igi unda Seesabamebodes miznobriv momxmarebelTa moTxovnilebebs, unda gaaCndes mxadaWera imijisa da reklamis saxiT, rac xels Seuwyobs mis winsvlas bazarze da warmoaCens gansxvavebul mxareebs.

rentabeluri operaciuli marketingi ver iarsebebs strategiuli marketingis gareSe. strategiuli marketingis daniSnulebaa Tvali adevnos garkveuli bazris ganviTarebis tendeciebs da gamoavlinos arsebuli, potenciuri bazrebi an maTi segmantebi dasakmayofilebeli moTxovnebis analizis safuZvelze. gamovlenili bazrebi aris ekonomikuri SesaZleblobebi, romelTa mimzidveloba unda iqnas Sefasebuli. bazris mimzidveloba raodenobrivad fasdeba misi potencialiT, xolo dinamikurad-misi arsebobis xangrZlivobiT. konkretuli turistuli organizaciisaTvis bazris mimzidveloba damokidebulia kompaniis unarze – konkurentebze ukeT daakmayofilos myidvelTa moTxovnebi. firma konkurentunariani iqneba sanam inarCunebs konkurentul upiratesobas an maRali mwarmoeblobis gamo, romelic mas gamoarCevs dabali danaxarjebiT, an gansakuTrebuli Tvisebebis gamo, romlebic mas ganasxvavebs konkurentebisagan.

konkurentuli upiratesobebi aris xelSesaxebi an araxelSesaxebi resursebi, romlebsac flobs organizacia, aris organizaciis maRali kompetenturoba turizmis industriaSi, rac saSualebas aZlevs mas konkurenciis gadalaxvis, momxmarebelTa mizidvis da savaWro markisadmi maTi erTgulebis SenarCunebis saukeTeso SesaZleblobebs. xelSesaxeb resursebs ganekuTvneba organizaciis materialur-teqnikuri da finansuri aqtivebi, romlebic asaxulia sabuRaltro balansSi. araxelSesaxeb resursebs miekuTvneba organizaciis xarisxobrivi maxasiaTeblebi (savaWro marka, nou-hau, imiji, personalis kvalifikacia da gamocdileba, korporaciuli kultura, mmarTvelobiTi gundi). organizacia konkurentebTan SedarebiT lideris mdgomareobas moipovebs im SemTxvevaSic, Tu bazarze monopolisti iqneba. amJamad turistuli industriis bevri organizacia cdilobs daipyros bazari kompaniis globalizaciisa da integraciis saSualebiT.

22. 
    vizitorTa menejmenti. monaxulebis limitirebis sakiTxebi;
    

ekoturizmis ganviTarebisaTvis mniSvnelovania specialuri, maRali mecnieruli ekologiuri Segnebis mqone specialistebis aRzrda. aseve ekoturistuli saqmianobis efeqturi warmarTvisaTvisa da marTvisaTvis umniSvnelovanesia maRali donis menejeris gamovlineba da dasaqmeba. menejerebi urTierToben zemdgom xelmZRvanelebTan, Tanabari mdgomareobis adamianebTan da xelqveiTebTan. aseTi urTierTobebi ganisazRvreba rogorc rolebi. menejerTa rolebi es aris maTi qcevis modelebi, romlebic iyofian sam mTavar mimarTulebad: 1. pirovnebaTSorisi rolebi; 2. informaciuli rolebi; 3.gadawyvetilebebis miRebasTan dakavSirebuli rolebi. marTvis ierarqiaSi gamoiyofa sami done: 1.umaRlesi donis mmarTvelebi; 2.saSualo donis mmarTvelebi; 3.dabali donis mmarTvelebi.

menejeris saqmianoba ganisazRvreba Semdegi funqciebiT: dagegmva, organizeba, xelmZRvaneloba, kontroli. dagegmva aris organizaciis miznebis gamomuSaveba da maTi miRwevis saukeTeso gzebis dasaxva; organizeba aris organizaciis gegmebis Sesasruleblad resursebis ganawilebis procesi; xelmZRvaneloba aris moqmedeba, romlis mizania muSakTa aRZvra da waxaliseba efeqtiani muSaobisTvis. kontroli aris Tvalyurisdevneba organizaciis miRwevebze da maTgan gadaxris koreqtireba.

menejeri SeiZleba iyos avtoritaruli an demokratiuli, an Caurevlobis stilis xelmZRvaneli.

ekoturizmSi menejeri unda axorcielebdes ekoturizmis ganviTarebis strategias. ekoturizmis menejmentis mizania ori tipis problemis aRkveTa da mogvareba: 1.turistebis siWarbe; 2.turistebis uaryofiTi qceva.

turistebis Warbi raodenobis SemTxvevaSi teritoriaze turistebis ricxvis martivi Semcirebis garda marTvis ori ZiriTadi varianti arsebobs: 1.turistebis koncentracia maRali gamtarunarianobis mqone obieqtze; da 2.turistebis gamawileba gamoyenebul teritoriebze an dabali aqtiurobis sezonze.

turistebis qcevaze gavlena xSirad ufro mniSvnelovania, vidre turistebis ricxvis marTva. amis miRweva SeiZleba ‘mkacri RonisZiebebiT’’ -moTxovna da akrZalva, fuladi jarimebi, xelosnobis SezRudva da sxv., an “msubuqi RonisZiebebiT’’ – esenia: 1)Semaferxebeli, 2)mimzidveli, 3)informacia da swavleba. Semaferxebelia: nargavebis mizanmimarTuli formireba, xis SemoRobva, arsebuli gzebis likvidacia, miwayrilebi. mimzidvelia – landSaftis Taviseburebebis gaTvaliswinebiT da gzamkvlevebiT aRWurvili, karg mdgomareobaSi myofi gzebi, saTamaSo moednebi, sadilobisTvis gamoyofili adgilebi, TavSesafrebi, saTvalTvalo moednebi da a.S. informacia da swavleba – turistuli gzamkvlevebi, sainformacio dafebi, “saswavlo bilikebi’’, gidebis trenireba, seminarebi, moxsenebebi).

ekoturistTa negatiuri gavlenis Semcirebis mizniT didi mniSvneloba aqvs transportis menejmentsac. bunebis Sesacnobad saukeTeso gzaa fexiT siaruli, kanoe an sawylosno gzebiT sargebloba, Tumca motoriani transportis gamoyeneba SesaZlebelia Tu manZili sakmaod didia da dgas ekoturistis usafrTxoebis sakiTxi, gansakuTrebiT velur bunebaSi. am SemTxvevaSi ukeTesia gamoyenebul iqnes koleqtiuri satransporto saSualebebi.

ekoturizmis dagegmvisa da marTvis ZiriTadi mizania daabalansos gansxvavebuli da xSir SemTxvevaSi winaaRmdegobrivi miznebi da monawileTa interesebi. monawileTagan ki, xelisuflebasa da kerZo struqturebTan erTad, gansakuTrebiT gasaTvaliswinebelia adgilobrivi mosaxleobis interesebi da maTi monawileoba ekoturizmis dagegmvasa da marTvaSi ekoturizmis daniSnulebis punqtebis marTvis calkeuli meTodebi gamoiyeneba sensitiuri ubnebis dasacavad da ukve dazianebuli adgilebis regeneraciisTvis saWiro droisa da saSualebebis uzrunvelsayofad. am mizniT SeiZleba gzebze specialuri sagzao niSnebis dayeneba, romlebic ekoturistebs uCvenebs Tu romeli gziT imoZraon. arsebobs ukve gaTelili an gaTelvis safrTxis qveS myofi teritoriebis dacvis ramdenime saSualeba, maT Soris adgilis fizikuri gamagreba. iTvleba, rom ekologiuri TvalsazrisiT dagegmarebis umTavresi mniSvnelobis mqonea savali gzebis raodenobis SezRudva, aseve gadasayvani transportis raodenobis Semcireba. aseve iTvleba, rom axali gzis an bilikis gayvana cvlis dedamiwis zedapiris konfiguracias, reliefs, iwvevs saxnav-saTesi miwis erozias, daSlas da niadagis gamorecxvas. uaryofiTad moqmedebs vizitorebze xmauriani tranporti, zedmetad dasaxlebuli punqtebi.

vizitorTa marTvisaTvis – sezonebis mixedviT, ekoturizmis sxvadasxva saxeobis Sesabamisad – xdeba sistemebis SemuSaveba, romelTa daxmarebiTac SesaZlebelia vizitorTa nakadis kontroli; mimdinareobs muSaoba, ganaTlebis meTodebis gamoyeneba ekoturistis mdgradi qcevis Camosayalibeblad. mimdinareobs adgilebis gamagreba maTi dacvis mizniT; momsaxurebis uzrunvelyofa, romelic gavlenas moaxdens stumarTa qcevaze, xdeba produqtebis SerCeva, romlebic yvelaze kargad eTavseba mocemul garemos. dRes ekologiuri menejmentiT momuSave ekoturistuli kompaniebi, rogorc wesi sul ufro konkurentunarianni arian.

23. 
    ekoturistuli bazris zrdis dinamika da moculoba;
    

ekoturizmis bazris ganviTarebisaTvis didi mniSvneloba aqvs ekologiuri problematikis politikur-uflebrivi, bioekonomikuri da zneobriv-esTetikuri sferoebis dacvas, zrunvas.

msoflio turizmis organizaciis monacemebiT 1993 wels ekoturizmze modioda saerTaSoriso mogzaurobaTa 7%. resursebis saerTaSoriso institutis gaTvlebiT turizmis yovelwliuri 4%-iT zrdisas, ekoturizmisagan Semosavlebi msoflios sxvadasxva regionSi gaizrdeba 10- 30%-iT weliwadSi. aSS-s mogzaurobaTa centris monacemebiT mogzauri amerikelebis 7%-ze meti (daaxloebiT 8 mln kaci) monawileobda erT ekoturSi mainc, xolo 30%-ze metma (daaxloebiT 35 mln kaci) ganacxada, rom ekoturistul mogzaurobas gegmavs uaxloes sam weliwadSi. aSS-s dacul bunebriv teritoriebs yovelwliurad moaqvT 14,2 mlrd dolari Semosavali da uzrunvelyofs turizmTan dakavSirebul 300 aTas samuSao adgils.

saqarTvelos daculi teritoriebis saagentos monacemebiT 2011 wels dacul teritoriebze vizitorTa raodenoba 2010 welTan SedarebiT 100%-iT gaizarda. 2011 wels dacul teritoriaze 300 000 vizitori dafiqsirda – 53 000 ucxo qveynis moqalaqe, 247 000 adgilobrivi vizitori. turistebis umravlesoba imereTis mRvimeTa dacul teritoriaze da borjom-xaragaulis erovnul parkSi dafiqsirda. 2012 w. moxda axali infrastruqturis danergva da gafarToeba yazbegisa da javaxeTis erovnul parkSi, kintriSis dacul teritoriaze. 2013 wels ki igegmeba axali turistuli servisebi, rogoricaa kanion turizmi, cxovelebze dakvirveba da a.S.

turizmSi ekologia da ekonomika ar unda ganixilebodes, rogorc urTierT-sawinaaRdego faqtorebi. ekosistemis Senaxvis grZelvadiani ekonomikuri mogeba unda aRematebodes danaxarjs. aseTia ekologiuri (mwvane) ekonomikis ZiriTadi principebi. SedarebiT gansxvavebulia moklevadian perspeqtivaSi danaxarjebisa da mogebis urTierTSefardeba. erovnuli parkebisa da Sesabamisi ekosistemis dacva xSirad iZleva dauyovnebliv mogebas, romelic aRemateba gaweul danaxarjebs, im gadasaxadebis formiT, romelsac turistebi ixdian veluri bunebis daTvalierebisTvis.

ekonomikur gaangariSebebSi bunebriv resursebze gasawevi xarjebis gaTvaliswinebis garda mizanSewonilia ekologiuri xarjebisadmi gamoiyenebodes specialuri reJimi. SeuZlebelia dolariT SevafasoT jansaRi ekosistemebis, lamazi xedebis, sufTa wylis esTetikuri Tu rekreaciuli Rirebuleba. garkveuli ekologiuri xasiaTis araswori gadawyvetilebebis Sedegebi gamousworebelia. SesaZlebelia dabinZurebuli mdinaris gawmenda, magram SeuZlebelia gadaSenebuli saxeobis aRdgena. araswori ekologiuri gadawyvetilebebi xSirad xdeba xarjebsa da Semosavals Soris didi gansxvavebis mizezi; sxva sityvebiT rom vTqvaT dRevandeli Taoba faravs xarjebs da momavali Taoba imkis mosavals (iRebs mogebas).

ekologiuri gadasaxadebi dabinZurebisa da narCenebis moculobis proporciuli unda iyos. mas kanonisa da wesebis damrRvevTaTvis jarimis saxe unda hqondes. xolo „mwvane reJimisaTvis’’ ganxorcielebuli stimulebi ekonomikur sargebels mogvcemen.

mecnierTa azriT, ekoturizmi turizmis mdgradi da msoflios CamorCenili regionebis ganviTarebis yvelaze moqmedi instrumenti gaxdeba. ekoturizmidan miRebuli Semosavlebi ara marto daicavs garemos, aramed ganaviTarebs mTlianad ekonomikas. ekoturizmis efeqturobis dadgenisaTvis ki Zalze mniSvnelovania misi nominaluri dargTaSorisi kavSirebis dadgena anu multiplikatoris efeqtis gansazRvra. multiplikatoris efeqti niSnavs turistebis mier mimReb regionSi daxarjuli – adgilobriv ekonomikaSi Cadebuli Tanxis gamravlebas. rodesac turisti fuli xarjavs mogzaurobisas, sastumroSi an restoranSi, am fuls biznesi iyenebs neti saqonlis SesaZenad. amiT generirdeba Semdgomi moxmarebisTvis. turistebis fuli muSaobs regionis ekonomikaze, roca turizmisa da maspinZlobis biznesi yidulobs adgilobriv saqonelsa da momsaxurebas. am maCvenebels SeiZleba vuwodoT Semosavlebis koeficienti, radganac turistebis mier daxarjuli Tanxa adgilobrivi mosaxleobis pirdapir an irib Semosavlad iqceva. multiplikatoris efeqts qmnis: turistebis pirveladi danaxarjebi; meoradi danaxarjebi da ekonomikuri sargeblis saboloo mimRebi. turistebis pirvelad danaxarjebSi igulisxmeba: ganTavseba, kveba, sasmelebi, tansacmeli, saCuqrebi da suvenirebi, piradi moxmarebis sagnebi, wamlebi, kosmetika, turebi, eqskursiebi, gidebi, adgilobrivi transporti da sxva.

meoradi danaxarjebi: xelfasi, gadasaxadebi, sakomisio, musika da garToba, saerTo da administraciuli danaxarji, profesiuli saxis momsaxureba, masalebisa da nedleulis SeZena, teqmomsaxureba da remonti, fasiani gancxadebebi, reklama, komunaluri momsaxureba, transporti, licenziebi, sadazRvevo Senatanebi da sxv.

ekonomikuri sargeblis saboloo mimRebni: buRaltrebi, saremonto samuSaoebis muSebi, arqiteqtorebi, xalxuri rewvis ostatebi, sportsmenebi, advokatebi, teqmomsaxurebis muSebi, bankis muSakebi, kvebis produqtebis gamyidvelebi, molareebi, Cinovnikebi, eqimebi, maRaziebis muSakebi, inJinrebi, fermerebi, diasaxlisebi, jandacvis muSakebi, mtvirTavebi, operatorebi da momsaxure personali, transportis muSakebi, restornis muSakebi, sabiTumo mimwodeblebi, agentebi da sxva.

rac Seexeba finansuri saxsrebis gadinebas, es maSin xdeba, rodesac kerZo an saxelmwifo seqtori iZens saqonelsa da momsaxurebas regionis gareT, aseTi finansebi ar aris CarTuli turistuli danaxarjebis multiplikatorul efeqtSi, amitom am SemTxvevaSi regioni kargavs ekonomikur sargebels.

ekoturizmis finansuri potencialis efeqturi realizebis mizniT unda ganisazRvros: 1. Semosavlis tipebi, 2. gadasaxadebis dawesebis kriteriumebi da 3. Semosavlis gamoyeneba.

1. Semosavlis tipebi:

• 
  turistebis gadasaxadebi Sesvlaze da specialuri saSualebebiT an momsaxurebiT sargeblobaze;
  
• 
  turistuli biznesis Semosavlebi: gayidvebi, fasdakleba, salicenzio an nebarTvaze gadasaxadi;
  
• 
  gadasaxadebi nadirobaze, licenzia TevzWeraze;
  
• 
  Semosavlebis damatebiTi wyaroebis Seqmna (maRaziebi, restornebi, turistuli obieqtebi, momsaxureba);
  
• 
  stumrebis Semowirulobebi;
  
• 
  gadasaxadebi turistul momsaxurebaze (mag. satumros xarjebi, gadasaxadi aeroportidan gasvlaze) im sferoebSi, sadac turizmi uSualod emyareba dacul teritoriebs, rogorc dominant resursebs.
  

2. gadasaxadebis dawesebis kriteriumebi:

• 
  resursebis mimzidveloba da turistuli infrastruqturisa da momsaxurebis xarisxi
  
• 
  bazris potenciali (turistebis mzad yofna gadaixadon garkveuli Tanxa);
  
• 
  xarjebis anazRaureba/produqtiuloba (Semosavali unda sWarbobdes an gauTanabrdes turistuli infrastruqturis, momsaxurebis da marTvis xarjebs) ;
  
• 
  ganisazRvros gadamxdel jgufTa gadasaxadebis saxeebi (mag. ucxoelebis da adgilobrivi mosaxleobis, sagamanaTleblo jgufebi);
  
• 
  rogorc turistis menejmentis instrumentis gamoyeneba (turistuli nakadebis Semcireba dazianebul adgilebSi an misi gazrda im adgilebSi, sadac stumrobebis raodenoba dabalia, an arasezonur dros);
  
• 
  elastikuroba situaciebis cvalebadobis mixedviT (mag. cvlileba moTxovnaSi).
  

3. Semosavlis gamoyeneba

• 
  turistuli momsaxurebis da infrastruqturis SenarCunebisaTvis;
  
• 
  garemos dacvis miznebis uzrunvelsayofad;
  
• 
  adgilobrivi misaxleobis moTxovnilebebis uzrunvelyifisaTvis;
  

• 
  samTavrobo xarjebis Semcirebis Tavidan acilebisaTvis.
  

24. 
    ekoturizmis marketingis operireba;
    

XX saukunis meore naxevarSi turistul bazarze aRiniSneba msxvili firmebis wilis Semcireba da mcire da saSualo turoperatorebis gaaqtiureba. gaZlierda turistuli miwodebis specializaciisa da individualizaciis tendencia, rogorc mcire da saSualo, aseve msxvil firmebs Soris. agresiuli konkurencia TandaTanobiT Seicvala kooperaciisa da momxmareblis miznobrivi jgufebis miZebnis tendenciiT. gaCnda “firmis’’ da “sistemuri gayidvebis’’ marketinguli koncefciebi. turistuli momsaxurebis marketingi aris saqmianoba, turistuli produqtis realizaciis, klientis moTxovnis gamovlenisa da misi Sesabamisi momsaxurebiT dakmayofilebisaTvis. turistuli marketingi niSnavs sawarmoo procesisadmi kompleqsuri midgomisa da turistuli produqtis moculobis gazrdis mizniT aqtiur zemoqmedebas moTxovnaze. turizmis cnobili Sveicarieli mkvlevaris kripendorfis ganmartebiT - turistuli marketingi aris turistuli sawarmoebis saqmianobis sistematuri cvlileba da koordinacia, aseve turizmis sferoSi kerZo da saxelmwifo seqtorebis politika. marketingi, romelic uzrunvelyofs vizitorebs samogzauro garemos mimarT sruli da naTeli informaciiT, turizmiT maTi interesis dakmayofilebis wina pirobaa. ekoturizmis warmatebiT ganviTarebis uzrunvelyofisaTvis saWiroa profesiuli marketinguli midgoma. TiToeuli daculi teritoriisaTvis unda ganisazRvros marketingisa da reklamis Sesabamisi meTodebi. rogorc gamyvani, aseve Semomyvani turoperatorebisaTvis xelmisawvdomi unda iyos potenciuri turistebisaTvis gankuTvnili broSurebis da sxva sareklamo masalebSi ganTavsebuli informacia erovnuli parkebisa da daculi teritoriebis Sesaxeb. ekoturizmis moyvarulTaTvis 2-3 wliani marketinguli samuSaoebis Catarebic ki gaxdes saWiro, sanam misi datvirTva ar mogvcems danaxarjebis amoRebis saSualebas.

dacul teritoriebze profesiul doneze ganxorcielebisaTvi saWiroa ganisazRvros, ganviTardes da gaiyidos turistuli produqti. amisaTvis ekoturizmis pirvel rigSi unda ganisazRvros marketingis saerTo mizani. Semdeg saWiroa regionis turistuli potencialis detaluri analizi. aucilebelia ekoturizmis ganviTarebisaTvis xelmisawvdomi resursebis analizi, romelis Catarebis meTodi Sedgeba 10 safexurisgan: