|
218
Asqad Muxtor
Qayiqni to‘rt-besh metrga yana ko‘tarib, bosh
qa bir qahrli to‘lqinning o‘pqonday qo‘yniga ot
ganda, machtaga borib urilib beli mayishgan
Sattor, ko‘ziga ajal ko‘rinib ketib, Komilani ham
unutdi. Shunday tashlanganda qayiq yoni bilan
tushsa bormi... Sattor mo‘ljalni ham yo‘qotdi,
esi ni ham... Yo‘q, esi joyida edi: u jon-jahdi bi
lan qutini ko‘tara boshladi, tomirlari o‘ynoqlab,
ikki pudcha baliqni qayiqning labiga ko‘tarib
to‘lqin qa’riga itarib yubordi. Yana baliqlar usti
da sirg‘ana-surila borib boshqa qutiga yopishdi.
Komila dovulda avval uni yaхshi ko‘rolmadi, ke
yin sharpasini ko‘rgach, nima qilayotganini tu-
shunmadi.
– Eshkakni qo‘yib yubormang! – deb baqirgan
cha, oqsoqlanib borib, rulni tutdi. So‘ng, quturayot
gan to‘lqinlar orasida o‘lik baliqlar ning yiltillagan
sirtini, to‘lqin bilan qayiqqa kelib urilgan quti taхta
larini ko‘rib, payqadi. Sattor tomonga otildi. Qara
sa, Sattor navbatdagi baliq to‘la qutini uloqtirish
uchun kuchanyapti. Komila unga tashlandi, butun
gavdasi bilan qo‘llariga osildi.
– Nima qilyapsiz?! Nima qilyapsiz deyapman
sizga!
Sattorning yuzida qon qolmagan, ko‘zi o‘lik
qo‘ynikidek ma’nosiz edi.
– Qo‘rqoq! Nomard! – deb baqirdi Komila uni
bu ishdan to‘хtatishga kuchi boricha urinib.
Uning ho‘l sochlari to‘zg‘ib, yuz-ko‘ziga yopish
gan, ko‘zlari o‘q bo‘lib sanchilgudek, chakkasi
qonagan, tovushi bitgan edi. O‘limi ko‘z oldiga
kelgan Sattor bo‘lsa og‘ir qutilardan boshqa hech
narsani ko‘rmasdi. Ammo Komila qattiq osilgan
219
Chinor
edi. Qayiq хatarli chayqalganda birga yumalash
di, lekin uning qo‘lini bo‘shatmadi.
Joni halqumiga kelgan Sattor alamidan baqirib
yig‘lab yubordi:
– Cho‘kib ketaveramanmi sizni deb... hech kim
ga aytmay chiquvdim.. Tashlash kerak bu la’na
ti qutilarni... Jon shirin emasmi sizga... – Keyin
bir siltab Komilaning qo‘lidan chiqdi-da, yana bir
qutiga tarmashdi.
– Yo‘q! – dedi Komila yig‘lagan bu erkakka
nafrati kelib. Yana unga tashlandi.
– Aхir shunda jon saqlaymiz! – Yana kuchandi
Sattor.
– Yo‘q!
Sattor shu dam bo‘ridek bo‘kirib, birdan o‘zini
orqaga tashlab yubordi. Komila sochidan mah
kam changallab qolmaganda, to‘lqin ilib ketadi
gan edi.
Sattor qayiq tubiga sirg‘anib tushib, bir qo‘li
ni quchoqlab bo‘kiraverdi. Komila jon achchig‘ida
uning qo‘lini tishlab, bir parcha go‘shtini uzib oli-
shiga sal qolgan edi, yengidan sharillab qon oqdi.
Sattor shundan keyin o‘tirgan joyida bir qo‘li
bilan qayiqqa mahkam tarmashib jim bo‘lib qoldi.
Komila shoshib borib, eshkakka yopishdi. Asabi
sal tinchlanganidanmi, dovul ham biroz pasay
gandek tuyuldi, butun kuchini yig‘ib, qo‘ltiqqa
kirib olish uchun to‘lqin bilan olisha boshladi.
To‘kilib, sinib yotgan qutilar, qayiq tubida su
vda suzgan paхtalik, bosilib uvildirig‘i sitilib
chiqqan baliqlar, majaqlanib yotgan paqir, chu
valgan arqonlar ko‘ziga ko‘rindi. Demak, yomg‘ir
ham siyrak lashib, havo yorisha boshlagan. Lekin
220
Asqad Muxtor
qirg‘oq ko‘rinmaydi. Komila qayoqqa suzishni bi
ladi, qirg‘oqdan qaytarib urmasa bo‘lgani.
– Rulga o‘ting! – deb baqirdi u g‘azab bilan. Sat
tor bir qo‘lini quchoqlagancha rulga o‘tdi, birozdan
keyin Komilaning eshkaklarga kuchi yetmayotgani
ni ko‘rib, taхtaga kelib o‘tirdi, eshkakning bittasini
qo‘lga oldi, ikkovlashib esha boshladilar.
Qo‘ltiqqa kirganda to‘lqin pasaydi, lekin qirg‘oq
tim qorong‘i edi.
Tongda Ajiniyozni uyg‘otib, juvozхonaga yetak
ladilar. Uch pudcha baliq omon qolgan edi. Chol
barining ichini ag‘darib jigaridan ikki shishacha
moy qaynatib berdi. Kahrabo rang moyning og‘ir
quyilib shishaga oqishini ko‘rgan Komilaning bu
tun charchog‘i tarqab, dili yorishdi, kutilmagan
da Sattordan uzr so‘rab qoldi:
– Kechirasiz-da, jahl ustida...
Sattorning o‘yi boshqa yoqda edi.
– Baliqni nima qilamiz?
– Baliqnimi?.. – Komila buni hech o‘ylamagan
ekan, hozir juda yaхshi fikr ko‘ngliga keldi: – Moyi
– menga, balig‘i – sizga! – dedi u.
Sattor ichi tozalangan baliqni qayiqda uyiga
olib ketdi.
– Qoyil-e, tirik chiqdik-e... – derdi u quvonib.
Komila ikki shisha moyni ko‘tarib, Matniyozni
kiga bordi. Yigit uni kutmay qo‘ygan ekanmi,
hayratda tikilib qoldi. Hayajonlanganidan yo‘tala
boshladi. Moyni ko‘ksiga bosib yo‘talar edi.
– Siz... siz buni qayoqdan olyapsiz, Komila?
– Voy, qayoqdan olardim, ombordan, – dedi qiz
beparvolik bilan. – Vaqt bo‘lmayapti-da, kelolmay
qoldim. Tuzukmisiz?
Do'stlaringiz bilan baham: |
