Buxoro davlat universiteti a. N. Murtazoyev texnik mexanika

9.2-rasm
II klass 2 - tartibli Assur guruhlarining kuch hisobi (kinetostatika) texnikada ishlatiladigan mexanizmlar asosan II klass 2- tartibli Assur guruhlarining ketma-ket ulanishi natijasida yaratiladi. Masalan, ko'ndalang randalash stanogining stolini suruvchi mexanizm esa ikkinchi modifikatsiyasidan, ko'ndalang randalash stanogining randalash mexanizmi uchinchi modifikatsiyasidan tashkil topgan (9.2-rasm) Quyida II klass 2- tartibli Assur guruhlaridan bir nechtasining kuch hisobi bilan tanishtiriladi.
Birinchi modifikatsiya. 9.3-a shaklda berilgan birinchi modifikatsiya Assur guruhining 2 va 3 zvenolariga massa m₂, m₃ lar, kuch P₂, Р₃ lar hamda moment M₂, M₃ lar ta’sir etadi. Shu kuch va momentlar ta’sirida В, С va Z shamirlaridagi reaksiya kuchlari topilsin. В va D nuqtalarda guruh yetakchi va qo‘zg‘almas zvenodan (sharnirlarda) ajratilgan (9.2- rasmga qarang). Shu kinematik juftliklarda tashlab yuborilgan zvenolaming ta’sirlarini reaksiya kuchlari bilan almashtiramiz. В nuqtaga zveno 1 ning zveno 2 ga ta’sir kuchi P₁₂ ni, D nuqtaga esa stoykaning zveno 3 ga ta’sir kuchi P₀₃ ni keltirib qo'yamiz. С shamirda zveno 2 ning zveno 3 ga ta’siri P₂₃ orqali belgilab olinadi:

В va D shamirlardagi reaksiya kuchlari (P₁₂ va P₃₂) ni normal va urinma tashkil etuvchi kuchlarga ajratiladi:

Shundan so‘ng, guruhdagi 2 va 3 zvenolar o'zlariga ta’sir etayotgan kuchlar va momentlar ta’sirida, hozirgi onda, muvo zanatda deb qaralib, zvenolardan alohida-alohida shamir markazi С ga nisbatan moment olinadi:


9.3-rasm
Bundan foydalanib urinma reaksiya kuchlari topiladi. Bu tenglama 2 zveno uchun quyidagi ko‘rinishni oladi:

bundan

Zveno 3 uchun esa:

Tenglamadagi L_BD, L_CD, h₂ va h₃ lar tegishlicha kuchlaming moment yelkalari bo'lib, mexanizm masshtabida hisobga olinadi.
Masalan:

bu yyerda ВС — zveno 2 ning chizmadagi uzunligi (mm).
P₁₂^t va P₁₂ⁿ laming qiymatlari musbat ishora bilan chiqsa yo'nalish to'g'ri olinadi, manfiy chiqsa reaksiya kuchi yo'nalishlari aksincha olinadi. P₁₂ⁿ va P₀₃ⁿ normallaming qiymatlarini va aniq yo'nalishlarini topish uchun guruhga ta’sir etayotgan kuchlaming muvozanat sharti quyidagicha ifodalanadi:

Tenglamaning geometrik chizmasi K_p masshtabida yasalib, kuchlar rejasi deb ataladi. Kuchlar rejasi tenglamada ko'rsatilgan ketma-ketlikda P₁₂^t dan boshlanadi. Keyin P₁₂ⁿ va P₀₃ⁿ lar P₁₂^t danoldin va P₀₃^t dan so'ng BC va CD ga parallel ravishda normal chiziqlar o'tkaziladi(9.3-b rasm, b va d nuqtalar). Normallar kesishgan nuqtasi hosil qilgan normal P₁₂ⁿ va P₀₃ⁿ larni beradi (9.3-b rasm). Ularning kuch rejasidagi vektor kesmalarini kuch masshtabi K_p ga ko‘paytirilib qiymatlari topiladi:

Kuch planidagi P₁₂^t va P₁₂ⁿ geometrik qo'shib, ajratilgan birinchi zvenoning ikkinchisi ta’sir reaksiya kuchining umumiy qiymati va ta’sir yo'nalishi topilishi mumkin:

Kuch rejasidan

Shu tartibda Р₀₃ⁿ va P₀₃^t laming ham umumiy qiymati va ta’sir yo'nalishi topiladi:

Kuch rejasidan esa

С shamirdagi reaksiya kuchi (P₂₃ = -P₃₂) kuch rejasidan har bir zveno uchun alohida olingan kuch vektor tenglamasiga binoan aniqlanadi (9.3- rasm, mn kesma):