Buxoro davlat universiteti a. N. Murtazoyev texnik mexanika

Jukovskiy richagi asosida kuch hisobini bajarish tartibi
1. Mexanizm zvenolariga qo'yilgan va ta’sir qilayotgan kuchlar topiladi hamda ularning yo'nalishlari aniqlanib, zvenolaming ko'rsatilgan nuqtasiga (og'irlik markaziga, sharnirlarga va h.k.) qo'yiladi.
2. Mexanizm zvenolariga ta’sir qilayotgan inersiya kuchi momentlari juft kuch bilan almashtiriladi.
3 Mexanizmning tezlik rejasi quriladi va uning ma’lum nuqtalariga (mexanizm zvenolarining nuqtalari singari) kuchlami soat milining aylanish yo'nalishi bo'ylab 90° ga burib quriladi yoki tezlik rejasi yetakchi zvenoning aylanish yo'nalishiga teskari yo'nalishda 90° ga burib quriladi va mexanizm zvenolarining nuqtalariga qo'yilgan kuchlar o'z yo'nalishida tezlik rejasiga ko'chirib keltiriladi.
4. Tezlik rejasining qutbiga nisbatan moment olinadi. Moment miqdori yetakchi zvenoga qo'yilgan muvozanatlovchi moment ta’sirida muvozanatda bo'ladi.Qutbga nisbatan olingan momentlar muvozanatlovchi quvvatlar tenglamasini beradi. Chunki momentning yelkasi vazifasini tezlik vektori bajaradi. Bu usulda olingan momentlaming yelkasi Jukovskiyning yordamchi richagi deyiladi. Jukovskiyning yordamchi richagi yordamida yetakchi zvenoga qo'yilgan muvozanatlovchi kuch yoki u ma’lum bo'lsa, yetaklanuvchi zvenodagi foydali kuchni yoki biror zvenoga ta’sir etayotgan kuchni mexanizmni Assur guruhlariga ajratmasdan topish mumkin. Quyida yetakchi zvenoga qo'yilgan muvozanatlovchi kuchni yoki momentni topishda yordamchi richagdan foydalanishni ko'ramiz.
Krivoship-shatunli mexanizm berilgan bo'lib, krivoshipning muvozanatlovchi kuchi va momentini topish talab qilinsin. Bunda mexanizm zvenolariga ta’sir etayotgan kuchlar va zveno og'irliklari berilgan yo'nalishda qo'yib olinadi. Harakatdan hosil bo'lgan inersiya kuchi va inersiya kuchi momentlari ham topilib, zveno og'irlik markaziga keltirilib qo'yiladi. Masalan, mexanizmning polzuniga ta’sir etayotgan kuch — foydali qarshilik kuchi P, zvenolaming og'irliklari G₂ va G₃ harakatdan hosil bo'lgan inersiya kuchlari P_i2 va P_i3 hamda inersiya kuchi momenti M_u2 bo'lsin (10.2 -rasm).
Bunday mexanizm yetakchi zvenoga qo'yilgan muvozanatlovchi moment (M) ta’sirida muvozanatda bo'ladi. Muvozanatlovchi momentni topish uchun mexanizmning tezliklar rejasini (10.2-a rasm) yetakchi zvenoning aylanish yo'nalishiga qarama-qarshi tomonga 90° ga burib quramiz (10.2 -b rasm)
90° ga burib qurilgan tezliklar rejasiga mexanizmga ta’sir qilayotgan kuchlami o'z yo'nalishida ko'chirib kelti*ramiz. v nuqtaga P, P_i3 va G₃ lami, S nuqtaga P_i2 va G₂ lami hamda muvozanatlovchi M_m va М inersiya kuchi momentlarini juft kuch bilan almashtirib, A va В nuqtalarga qo'yamiz:


10.2-rasm
So'ngra tezlik rejasining qutbiga nisbatan mom entlar tenglamasini tuzamiz. Bu tenglama mexanizmning quvvatlar tenglamasi bo'ladi:

Bundan

Pb vektor v_b tezlikni beradi.

Demak,

Muvozanatlovchi kuch topilganidan so'ng muvozanatlovchi moment quyidagicha topiladi: