Bosim bilan haydash va issiqlik mashinalari

7.3 – rasm. Mikromanometr
Nay prujinali manometrlar. Bosim va siyraklikni o’lchashda amalda mexanik monometrlar ichidan biri, o’ramali nay prujinali (Burdon prujinasi) monometr keng tarqalgan.
Bunda egiluvchan elementi bo’lib, eleptik kesimli qabariq yoyi 180⁰ – 270⁰ ni tashkil etuvchi, yassi nay xizmat qiladi. (1.5 – rasm).

7.4 – rasm. Nay prujinali manometr

Nayning bir uchi tiqim bilan birlashtirilgan ikkinchi uchi xizmat qiluvchi o’lchanishi lozim bo’lgan sirt bilan birlashtirilishi uchun xizmat qiluvchi qismi bo’lgan pastaga ulangan.

Naycha korpus ichiga o’rnatilgan. Ortiqcha bosimni naycha ichki qismiga yuborilganda uning yoy shakli to’g’rilanib boradi natijada ulangan qismi o’z joyidan qo’zg’aladi. Naycha uchining qo’zg’alishi uzatish mexanizmlar yordamida moslamaga uzatiladi (strelkaga) u esa o’z navbatida burilib kerakli bosimni ko’rsatadi.
Mavzu-8. Hajmiy nasoslar
Hajmiy nasoslarning ish jarayoni, nasosning ichki bo’shliqlardagi harakatlanuvchi qattiq jism (porshen, plastina, tishcha) lar yordamida suyuqlikni tortib olish va haydab chiqarishga asoslangan. Porshenli nasoslarda (1.3,a - rasm) porshen ilgarilanma-qaytma harakatga ega. Porshenni harakatga keltiruvchi yuritkich porshenga bevosita yoki krivoship-shatunli mexanizm yordamida ta’sir etishi mumkin. Porshenni harakati davriy bo’lganligi tufayli, uzatish va so’rish jarayonlari notekis bo’ladi va inersion kuchlarning hosil etadi. Porshenni tezligi cheklangani uchun, uni aylanuvchan quvvatli elektryuritkichlarga ulash, qiyinroq bo’ladi. Bundan tashqari suyuqlikni notekis yetkazib berishi, porshenli nasoslar o’rniga rotorli nasoslar qo’llanilishiga sabab bo’ladi (1.3 rasm, b). Bunday nasoslarda silindr vali, yuritkich valiga bog’liq bo’ladi.

8.1 (a). – rasm. Porshenli nasosning sxemasi
1 – silindr; 2 – klapanli qutti; 3, 4 – so’ruvchi va bosimli klapanlar;
5 – porshen; 6,7 - so’ruvchi va bosimli quvurlar
Rotorli nasos (2.3,b - rasm) riverslidir, ya’ni valning aylanish yo’nalishi o’zgarganda nasosga ulangan quvurlardagi suyuqlikning yo’nalishi ham o’zgaradi. Silindr vali yuritkich valiga bevosita ulanishi mumkin.