|
Tarkalganligi va etiologiya - Taxminan 75% ortirilgan yurak nuksonlari revmatik etiologiyaga ega. Mitral klapanda uzgarish taxminan 90%ni, aortal klapanda 50%ni, uch tavakali klapanda - 20% ni tashkil kiladi.
- Revmatizm bilan kuprok yeshlar kasallanadi (40 yeshgacha). Yurakni barcha kavatlari yalliglanandi, leknin kuprok kasallik endomiokardit bilan namoen buladi. Endokardit klapanlar defektini keltirib chikaradi, klapanlar perforatsiyasiga, klapanlar yepishishiga olib keladi.
- Kam uchraydigan yurak ortirilgan nuksonlari yurak ishemik kasaliklari tufayli, biriktiruvchi tukma degenerativ kasaliklarida (Marfan sindromi), aterosklerozda, yurakni yepik jaroxatida, bakterial endokarditda, sifilisda rivojlanadi.
Mitral yetishmovchilik - Mitral klapan yetishmovchiligi yakka uchrashi kamdan kam xollarda buladi (taxminan 2 % ); kupincha u boshqa nuqsonlar bilan birga keladi.
- Nisbiy va organk mitral klapan yetishmovchiligi tafovut etiladi.
- Birinchi bulib mitral klapan protezlash operatsiyasini 1958 y. Amerikalik xirurg Lillexay bajargan.
- 1962 y. V. I. Shumakov original shar shaklidagi protezlarni taklif qildi, keyinchalik bu protezlar tufayli trombozlar kup bulishi kuzatilgani uchun ulardan bosh tortildi.
- Xozirgi kunda bir-, ikkibargli, yarimsferik va boshqa turdagi suniy yuarak klapanlari ishlatilinadi, shuningdek bioprotezlar - chuchqa yuragi kalapanlari xam qullanilmoqda.
Mitral stenoz - Mitral stenoz barcha mitral klapanlar zararlanishlari ichida 30 % ni tshkil qiladi. V.X. Vasilenko (2010) aytishicha, u 100 000 axolidan 500-800 tasida uchraydi.
- Shuni takidlash kerakki, 30-60 % xollarda kasalik xech qanday klinik belgilarsiz kechadi va revmatizm sust yeki simptomsiz kechadi. Bu nuqson kuproq yosh aellarda rivojlanadi.
- Normada atrioventrikulyar teshik 4,5 - 11 sm2 buladi. Kupincha stenoz yetishmovchilik bilan birga keladi.
- Birinchi bulib mitral klapan stenozini ingliz xirurgi Suttar 1925 y. barmoqli komissurotomiya qilib bartaraf qilgan.
-
Aortal klapan yetishmovchilik - Yakka xolda 3,7 % kasallarda uchraydi. Erkaklarda ayollarga nisbatan 10 barobar kup uchraydi.
- Yurak nuqsonlari tufayli ulganlar ichida aortal klapan yetishmovchiligi tufayli ulganlar 14 % ni tashkil qiladi.
- Aortal klapan yetishmovchiligida 5-50 % qon diastola paytida qaytib chap qorinchaga chiqadi bu esa uz navbatida qorinchani kompensator kengayishiga olib keladi va keinchalik u dekompensatsiyaga utadi.
Аоrtal stenoz - Aortal stenoz yurak nuqsonlari tufayli ulganlarni ichida 20-23 % uchraydi.
- Kupincha yesh va urta yoshli insonlarda va kuproq ayollarga nisbatan erkaklarda uchraydi (2,4:1).
- Aortal klapan torayishi chap qorinchadan qon chiqishini qiyinlashtiradi shu tufayli kompensator ravishda chap qorincha sitolasi uzayadi va undagi bosm oshadi. «Aorta-chap qorincha» bosmi gradienti 50-150 mm sm. ust., gacha bulishi mumkin.
Yurak ishemik kasaligi. - 45-64 yeshda YuIK urtacha barcha ulimlarni 53 % ni taklil qiladi.
- AQSh da taxminan bir yilda 600 000 inson YuIK da uladi.
- Rivojlangan mamlakatlarda taxminan 20 % 60 yoshgacha bulgan axoli YuIK bilan kasalanish xavf guruxiga kiradi.
- Rossiyada YuIK barcha yurak qon-tomir kasaliklari ichida 28 % ni tashkil qiladi.
Uzbekistonda - O‘zbekistonda 1960 yil birinchi bulib tug‘ma yurak nuqsonlarida operatsiya bajarilgan, avval bramoqli komissurotomiya keyinchalik instrument yordamida.
- Shu yilning uzidayoq birinchi perikardektomiya bajarildi, 1969 y. – tuliq atrioventrikulyar blokadada elektrokardiostimulyator urnatish amaliyoti bajarildi.
- Bizning Respublikada birinchi AKSh operatsiyasi Respublika Ixtisoslashgan Xirurgiya Markazida 1988y. bajarilgan. Bu amaliyot qilinishida rossiyalik xamkasabalar professor B.V. Shabalkina va Yu.V. Belov ishtrok etgan.
Uzbekistonda - Uzbekistonlik xirurglar ichida birinchi bulib AKSh amalietini B.L. Gambarin 1988- 89yy, amalga oshirgan, keyinchalik E.A. Karimov (1989-1992yy). 1992 yildan boshlab 1995yiolgacha AKSh amalietini A.V. Vaxidov bajargan.
- AKSh amalietini Uzbekistonda rivojlanishiga Yu.P. Andres, D.F. Yugay va N.U. Sharapov kabi olimlar katta xissa qushganlar.
- F.Sh. Baxritdinov AKSh 1996 yildan 2005 yilgacha bajargan, bu olim qushma operatsiyalar qilish tarafdorlaridan biridir.
- Barmokli mitral komissurotomiya
- Mitral klapanning stenozi
- Barmokli mitral komissurotomiya
- Instrumental mitral komissurotomiya
- Mitral kopkokning makropreparati. Mitral kopkokninnng yetishmovchiligi
- Mitral kopkokni kesish amaliyoti
- Yurak kopkogini protezlash
- Yurak kopkogini protezlash
- Yurak kopkogini protezlash
Do'stlaringiz bilan baham: |
