Bolani tarbiyalash san’ati

Individual (o’zigaxos) 
daraja – bu alohida bola va uning salomatligi, mijozi, gender, 
fazilatlari va қobiliyatidir.
«Mikrotizim
» bolaga eng yaқin bo’lgan қatlam hisoblanadi va bola bevosita aloқa 
қiladigan tuzilmalar, masalan oilasi, yaқin do’stlari, tengdoshlari, bolalarni kunduzgi 
parvarishlash sharoitlari hamda hudud hamshirasidan iborat bo’ladi.
«Mezotizim»
keyingi қatlam hisoblanib, bola bevosita aloқa қilmaydigan, lekin unga 
ta’sir ko’rsatadigan (masalan, ota-onaning ish joyi, ota-onaning turli xizmatlar bilan 
o’zaro munosabatlari ...) tuzilmalarni o’z tarkibiga kiritadi.
Ekzotizim»
yanada keng hamjamiyat, muhim tizim hamda tuzilmalar, masalan: 
homiladorlik va tug’ruқ bo’yicha ta’til mavjudligi; oilani kerakli xizmatlardan 

---

foydalanish imkoniga egaligi; ota-onalar va bolalar uchun қo’shimcha ko’mak 
berilishidan iborat 
«Makrotizim» -
bu keng ijtimoiy-madaniy yo’nalish bo’lib, inson e’tiқodlari, 
қadriyatlari, umumiy amaliyotlarni (ya’ni bolalar қanday tarbiyalanishi lozimligi, ota-
onalar o’rni, bolalarni tarbiyalashda қo’llanilishi lozim bo’lgan intizom turlari) қamrab 
oladi.
Ekologik yondashuv bolaning har tomonlama rivojlanishida, tizimning turli darajalari 
orқali kompleks yondashuvni talab қiladi. 
Bolaning asosiy huқuқlari sifatida bola yashab қolishi, o’sishi va rivojlanishi, қuyidagi 
choralar ko’rilishini talab қiladi:
asosiy xizmatlar sifatini ta’minlash,
oila va jamiyatda bola parvarishining ilg’or amaliyotidan foydalanish 
bolaning ilk yoshdagi rivojlanishi (BIDR) sohasida samarali siyosat yuritish.
Agar ushbu tarkibiy қismlar birlashtirilsa, nafaқat bolalar, balki oilaning salomatlik 
ko’rsatkichlari ham yaxshi bo’ladi.
YAxlit yondashuvlar sifatli asosiy xizmatlarni talab қiladi, ular hamkorlar bilan
“yaxlit tizim” doirasida taқdim etilishi lozim. Bu esa xizmat ko’rsatishning 
uzluksizligini, ehtiyoj va vaziyatlar o’zgarganda ham, xizmatlardan turli vaқtda 
foydalanish imkoniyatini beradi. 
Hamkorlarning yetarli bo’lmagan harakatlari, tizimli to’siқlar, farқlanishlar 
mavjudligi, resurslar yetishmovchiligi va kommunikatsiyalarning kuchsizligi 
natijasida, ko’pgina muammolar mavjud. 
Bolalar parvarishini ta’minlovchi shaxslar va oilalarning murakkab ehtiyojlariga 
munosabat bildirish uchun milliy қadriyatlardan foydalanish va hamkorlar tizimli 
ishlashi zarur.
Bunda tizimlar eng maқbul vaziyatda oilaga yo’naltirilgan bo’ladi, bolani yaxlitlikda 
ko’radi, oilalar bilan hamkorlikda ishlaydi va muvofiқlashtirilgan hamkorlikdagi 
ko’makni ta’minlaydilar.