Kristalldagi nuqsonlar va ularning turlari

KRISTALLDAGI NUQSONLAR

1. Nuqsonlar va ularning turlari

2. Radiatsion nuqsonlar

3. Qattiq jismlarda chizig’iy nuqsonlar.

4. Kristallardagi hajmiy nuqsonlar

1. Nuqsonlar va ularning turlari

Kristal deb jismni tashkil etgan zarrachalarni qatiy tartibda joylashishiga aytiladi.

Monokristal-shakli, tuzilishi o’ziga o’xshash va fazoda bir hil orientatsiyaga ega kristallar. Anizotrop(muayyan hossalari turli yo’nalishlarda farq qiladi)

Polikrastal- turli o’lchov va orientatsiyaga ega monokristallardan iborat qattiq jismla aytiladi. Izoprop.

Kristal panjara- Bazislarni fazodaa x y z o’qi bo’ylab to’g’ri chiziq bilan birlashtirilsa kristal panjara hosil bo’ladi

Real kristallar tuzilishida tashkil etuvchilarining joylashuvida aniq geometriyaviy qonuniyatlardan ko’plab chetlanishlar, ya’ni nuqsonlar kuzatiladi. Bu nuqsonlar kristallarning u yoki bu xossalariga kuchli ta'sir etadi. SHuning uchun ularni o’rganish muhim ahamiyat kasb etadi. Kristalldagi nuqsonlarning tabiatiga va tuzilishiga qarab juda ko’p sinf-larga ajratish mumkin. Lekin ularni geometriyaviy tuzilishiga qarab asosan quyidagi to’rtta guruhga birlashtirish mumkin.

Real kristallar tuzilishida tashkil etuvchilarining joylashuvida aniq geometriyaviy qonuniyatlardan ko’plab chetlanishlar, ya’ni nuqsonlar kuzatiladi. Bu nuqsonlar kristallarning u yoki bu xossalariga kuchli ta'sir etadi. SHuning uchun ularni o’rganish muhim ahamiyat kasb etadi. Kristalldagi nuqsonlarning tabiatiga va tuzilishiga qarab juda ko’p sinf-larga ajratish mumkin. Lekin ularni geometriyaviy tuzilishiga qarab asosan quyidagi to’rtta guruhga birlashtirish mumkin.

• 1. Nuqtaviy yoki nol o’lchovli nuqsonlar.
• 2. CHiziqli yoki bir o’lchamli nuqsonlar.
• 3. Sirtiy yoki ikki o’lchamli nuqsonlar.
• 4. Uch o’lchovli nuqsonlar.

Nuqtaviy nuqsonlar.

• Kristall panjarasining bir-biridan yakkalangan nuqtalaridagi o’lchamlari atomlar o’lchamlari qatori bo’lgan nuqsonlar nuqtaviy yoki nol o’lchovli nuqsonlar deb ataladi.
•