"bank ishi" kafedrasi

2. O‘zbekistonda tijorat banklarini tashkil etishni takomillashtirish istiqbollari 
va xorij tajribasidan foydalanish imkoniyatlari 
Bugungi kunda tijorat banklari faoliyatini tugatish jaryonini takomillashtirishda jahon 
tajribasining ahamiyati katta hisoblanadi. Rossiya Federatsiyasida tijorat banklarini 
tugatish ushbu davlatda 02.04.1996 yildagi 264-sonli “Rossiya Federatsiyasida banklar va 
kredit tashkilotlari litsenziyalarini chaqirib olish tartibi to‘g‘risida”gi Nizomga asosan 
amalga oshiriladi. Ushbu nizomga asosan bank faoliyatini amalaga oshirish uchun asos 
bo‘ladigan litsenziyani Markaziy bank tomonidan chaqirib olinadi. CHaqirib olishga 
quyidagilar asos bo‘lishi mumkin: 

Litsenziya berish jarayonida taqdim etilgan ma’lumotlaning noto‘g‘ri taqdim 
etilishi 

Litsenziyada ko‘rsatilgan xizmat turlari bo‘yicha bir yil mobaynida litsenziya 
berilgan kundan boshlab bank faoliyatini amalga oshirmasa 

Bank hisobotlarida noto‘g‘rii ma’lumotlar taqdim etilsa 

Bank faoliyati davomida bir marta bo‘lsada litsenziyada ko‘rsattilmagan hizmat 
turini yoki bank operatsiyasini amalga oshirsa 

Rossiya hukumatining federal qonun talablarini bajaraslik, shuningdek Rossiya 
bankining o‘rnatgan me’yoriy ko‘rsatkichlarni bajarmaslik oqbitida

Tijorat banki moliyaviy jihatdan o‘z faoliyatini amalga oshirish qobiliyatini 
yo‘qotsa tijorat bankining litsenziyasi chaqirib olinishi mumkin. 
Bundan tashqari tijorat banki litsenziyasi ta’sischilarining qaroriga asosan bank 
faoliyatini to‘htatayotganda yoki qaytadan tashkilayotganda chaqirib olinishi mumkin. 
SHundan kelib chiqqan holda tijorat banklarini faoliyatini tugatish yoki to‘htatish ikki hil 
holatda amalga oshirilishi mumkin. 

Tijorat bankining litsenziyasi Rossiya banki tomonidan normativ talablarini 
bajarmagani uchun chaqirib olingan holda majburiy tugatish 

Bank ta’sischilarining qarori bilan bank faoliyatini ixtiyoriy tugatitishi mumkin. 
Bank faoliyatini amalga oshirish asosi bo‘luvchi litsenziya Rossiya banki tomonidan 
hududiy boshqarmalarining xulosasiga asosan chaqirib olinadi. Rossiiya banki ikki hafta 
ichida:
─
barcha hududiy boshqarmalariga 
─
davlat soliq xizmatiga 

---

107 
─
davlat bojxona qo‘mitasiga, agar bank xorijiy valyutadagi hisob raqamga ega 
bo‘lsa, litsenziya chaqirib olingani to‘g‘risida ma’lumotlarni taqdim etishi shart. 
Qaror qabul qilingan kunning o‘zida tugatilayotgan bank joylashgan Rossiya 
bankining hududiy boshqarmasi qarorni bankka taqdim etadi va bankning balans va 
balansdan tashqari hisoblari orqali pul mablag‘lari harakatini to‘xtatishini nazoratga 
oladi.Agarda bank kassasida naqd pul mavjud bo‘lsa likvid bankning korrespondlik hisob 
raqami mavjud bo‘lgan bankning hisob-kassa markaziga jo‘natiladi. 
Banklarni 
ihtiyoriy 
tugatish 
ta’sischilarning 
qaroriga 
asosan 
Rossiya 
Federatsiyasining Fuqarolik kodeksining 92 va 104 moddalaring talablarini bajargan holda 
amalga oshiriladi. Tijorat bankini ixtiyoriy tugatish to‘g‘risidagi qaror qabul qilinishi bilan 
bank kreditorlari oldtdag barcha majburiyatlarini bajarishi shart. Agar bank to‘lovga 
layoqatsiz bo‘lsa bankni ixtiyoriy tugatish to‘g‘risidagi qaror qabul qilish ta’qiqlanadi.
Qaror qabul qilingandan so‘ng likvid komissiya o‘z ishini boshlaydi. Tijorat bankini 
ihtiyoriy tugatishda likvid komissiya tarkibi ta’sischilar tomonidan tasdiqlanadi. Bank 
majburiy tarzda o‘z faoliyatini tugatayotgan bo‘lsa, likvid komissiya tarkibi Rossiya 
banknining hududiy boshqarmasi bilan kelishgan holda sud tomonidan tayinlanadi. 
Likvid komissiya Hisob-kassa markaziga o‘z hisob raqamini ochish bo‘yicha ariza 
bilan murojaat etadi. Hisob raqam ochilgandan so‘ng tugatilayotgan bankning barcha pul 
mablag‘lari va kreditorlik mablag‘lari ushbu hisob raqamga o‘tkaziladi. Likvid komissich 
harajatlari tasdiqlangan smeta hujjatlari asosida tijorat banki tomonidan qoplanadi. 
SHuningdek likvid komissiya quyidagi tadbirlarni amalga oshirishi majburiy hisoblanadi: 
─
Ommaviy ahborot vositlarida likvid komissiyaning manzilini, e’tirozlarni qabul 
qilish muddatini e’lon qilishi, 
─
Bankda mavjud mol-mulkni saqlash chora-tadbirlarini ishlab chiqishi, 
─
Muddat o‘tgan kreditlar bo‘yicha mavjud garov mulklarini sotish
chora-tadbirlarini ishlab chiqishi 
─
Bankning mol-mulki va aktiv-passivlarini baholash ishlarini amalga oshirishi 
─
Bank majburiyatlarini bajara olmagan taqdirda bank mol-mulkini o‘rnatilgan 
tartibda sotishi 
─
Bank majburiyatlarini qoplagan taqirda qolgan mol-mulkni ta’sischilar o‘rtasida 
taqsimlashi 
─
Hisobotlarni Rossiya bankining hududiy boshqarmalariga tavdim etishi shart. 
Barcha tadbirlar amalga oshiriligandan so‘ng likvid komissiya Rossiya bankining hududiy 
boshqarmasiga amalga oshirilgan ishlar va ularning natijalari to‘g‘risida o‘z xulosasini 
rasmiy ravishda taqdim etadi.