"bank ishi" kafedrasi

Banklarni litsenziyalash tartibi 
Banklarni litsenziyalash jarayoni ikki bosqichdan: 
bank ta’sis etish uchun Markaziy bankning dastlabki ruxsatini berish; 
bankni ro‘yxatga olish bilan bir vaqtda litsenziya berishdan iborat. 
Muassislar o‘z oralaridan Markaziy bankda, uning hududiy Bosh boshqarmalarida 
va boshqa organlarda bankni tashkil etish yuzasidan ularning manfaatlarini ifoda etishga 
vakil qilingan shaxsni belgilaydilar. Uning vakolatlari ta’sis shartnomasi bilan 
tasdiqlanadi. 
Markaziy bankning hududiy Bosh boshqarmalari bank muassislarini bank tashkil 
etish bilan bog‘liq bo‘lgan zarur qonun hujjatlari bilan ta’minlaydilar. 
1.Tayyorgarlik bosqichi. 
Bu davrda bank muassislari o‘rtasida bank tashkil etishga kelishiladi, tashabbus 
guruhi tuziladi, har bir muassisning ustav kapitaliga qo‘shilgan ulush miqdori belgilab 
olinadi, bankning ta’sis hujjatlari majmui tayyorlanadi, bankning nomi aniqlanadi, 
ta’sischilar o‘rtasidagi kelishuvlar dastlabki shartnoma tarzida rasmiylashtiriladi, uning 
asosida ta’sis shartnomasi tuziladi (FKning 43-moddasi, O‘zbekiston Respublikasi 
«Xo‘jalik jamiyatlari va shirkatlari haqida»gi Qonunning 3-moddasi) aksiyadorlik tijorat 
banklarining muassislari bank davlat ro‘yxatiga olinguniga qadar yuzaga kelgan 
majburiyatlar yuzasidan birgalikda javobgar bo‘ladilar. 
Muassislar tomonidan ta’sis shartnomasi imzolanganidan so‘ng bir oy mobaynida 
Markaziy bankka bankni ochish uchun dastlabki ruxsatni berish to‘g‘risidagi arizani 
taqdim etadilar. 
Arizaga quyidagi hujjatlar ilova qilinadi: 
1) muassislar tomonidan imzolangan va ularning muhrlari bilan (agar muassis yakka 
tartibdagi tadbirkor yoki yuridik shaxs bo‘lsa) tasdiqlangan ta’sis shartnomasi (uch 

---

61 
nusxada, ularning bittasi asl nusxa). Jismoniy shaxslarning imzolari va ta’sis 
shartnomalarining nusxalari notarial idora tomonidan tasdiqlanadi (yagona muassislar 
bundan mustasno); 
2) muassislar tomonidan tasdiqlangan va bank kengashi raisi tomonidan imzolangan 
bank ustavi (uchta asl nusxada); 
3) ta’sis yig‘ilishining uch nusxada tayyorlangan bayonnomasi. Bu hujjatda bankni 
tashkil etish, ustav kapitali miqdori, bank ustavi va biznes-rejani tasdiqlash, bank 
kengashi, boshqaruvi va taftish komissiyasini saylash to‘g‘risidagi qarorlar bo‘lishi lozim. 
Bayonnoma nusxalari bank kengashi raisi tomonidan tasdiqlanadi; 
4) muassislar to‘g‘risida ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan hujjatlar 
5) tashkil etilayotgan bank ovoz beruvchi aksiyalarining besh yoki undan ortiq 
foiziga egalik qiladigan muassislar qo‘shimcha ravishda ariza taqdim qilingunga qadar 
oxirgi besh yil mobaynida sud yoki davlat organlari tomonidan ularga nisbatan 
qo‘llanilgan barcha jazo choralari to‘g‘risidagi ma’lumotlar. Markaziy bank zarur hollarda 
mazkur kichik banda keltirilgan ma’lumotlarni tashkil etilayotgan bank ovoz beruvchi 
aksiyalarining besh foizidan kam bo‘lgan ulushiga egalik qiladigan muassislardan ham 
talab qilishga haqli; 
Bankni tashkil etish uchun dastlabki ruxsatni berish 
Litsenziyalash departamenti bir oy muddat ichida muassislar taqdim etgan hujjatlar 
to‘plamini mazkur Nizom talablariga muvofiqligi nuqtai nazaridan ko‘rib chiqadi. 
Notarius tasdig‘idan o‘tkazilishi talab qilinmaydigan va hajmi bir varaqdan ko‘p 
bo‘lgan hujjatlar alohida yig‘majild shaklida tikilgan bo‘lishi lozim. 
Taqdim etilgan hujjatlar to‘plami to‘liq jamlansa va mazkur Nizom talablariga 
muvofiq kelsa, Litsenziyalash departamenti Markaziy bankning Kredit tashkilotlarini 
ro‘yxatga olish va litsenziyalash komissiyasiga bankni ochish uchun dastlabki ruxsatni 
berish to‘g‘risidagi masalani kiritadi, aks holda hujjatlar to‘plami qaytarish sababi va 
qancha muddat ichida hujjatlarni takroran taqdim etish mumkinligi ko‘rsatilgan holda 
qaytariladi. 
Hujjatlarni qayta ko‘rib chiqish uchun taqdim etish muddati o‘n besh ish kunidan 
oshmasligi lozim. Ushbu muddatdan kechikib taqdim etilgan hujjatlar yangidan taqdim 
etilgan hisoblanadi. Muassislar tomonidan takroran taqdim etilgan hujjatlarni qayta ishlash 
uchun ketgan vaqt hujjatlarni ko‘rib chiqish uchun belgilangan muddatga kirmaydi. 
Dastlabki ruxsatni berish to‘g‘risidagi qaror barcha zarur hujjatlar ilova qilingan 
ariza taqdim etilgan kundan boshlab uch oydan kechikmagan muddatda qabul qilinadi. 
Markaziy bankning dastlabki ruxsati muassislar moliyaviy imkoniyatlari va obro‘si, 
biznes-reja, kapital tarkibi, moliya rejasi hamda tegishli bank binolari va jihozlari bilan 
ta’minlash imkoniyatlarini baholash asosida beriladi. 
Dastlabki ruxsat olinganidan keyin muassislar bankni ro‘yxatga olish va litsenziya 
olish uchun zarur bo‘lgan tashkiliy-texnik va boshqa tadbirlarni amalga oshiradilar. Bank 
boshqaruvi raisi va bosh buxgalteri nomzodlarini tanlanib, Markaziy bankning roziligini 
olish uchun taqdim etiladi. Dastlabki ruxsatning olinishi litsenziya berilishini 
kafolatlamaydi. 
Markaziy bank tomonidan berilgan dastlabki ruxsat u olingan kundan boshlab olti 

---

62 
oydan oshmaydigan muddat davomida o‘z yuridik kuchini saqlab qoladi. 
Quyidagi hollarda dastlabki ruxsat amal qilish muddatidan oldin bekor qilinishi 
mumkin: 
muassislar yoki bankning rahbar xodimlari tarkibida Markaziy bank talablariga 
javob bermaydigan o‘zgarishlarning yuz berishi yoki yangi ishtirokchilar 
va bankning rahbar xodimlariga beriladigan rezyume, shaxsiy balans qaydnomasi, biznes-
rejaning va yirik muassislar yoki rahbarlarga taalluqli bo‘lgan holatlarning o‘zgartirilgan 
qismining taqdim etilmasligi; 
bank mulkiy-huquqiy shaklining o‘zgarganligi, biznes-rejadagi va kapitaldagi 
muayyan tarkibiy o‘zgarishlarning sodir bo‘lishi; 
muassislar yoki ular bilan bog‘liq shaxslar moliyaviy ahvolining yomonlashishi; 
bankni boshqarish xavfsiz va barqaror bo‘lmasligini ko‘rsatuvchi holatlarning 
ma’lum bo‘lishi; 
qonun hujjatlarini buzganligi uchun jinoiy javobgarlikka tortilganligining 
aniqlanishi.