Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali Yayla

I. Abdülhamid Dönemi (1774-1789) 
Tahta çıktığında 6 yıldır devam eden Osmanlı-Rus savaşı gündem-
dedir. Bu savaşı bitiren Küçük Kaynarca antlaşması, I. Abdülha-
mid’in döneminde imzalanmıştır. (21 Temmuz 1774). Bu anlaşmay-
la Osmanlı Devleti’nin Gerileme Dönemi başlamaktadır. [Bilgi Notu: 
Adı geçen anlaşmanın onay tarihi 17 Temmuz 1774 olmasına rağ-
men, Rus Prens Renin, anlaşmanın imzalanmasını 4 gün geciktire-
rek, Prut Antlaşması (21 Temmuz 1711)’nın 63. yılına denk getir-
miştir.)]. 
Bu dönemde etkili olan isim padişahtan çok Halil Hamid Paşa’dır. 
Bu dönemde ulûfe alım satımı yasaklanmış, Yeniçeri Ocağı’na 
uzun yıllardan sonra ilk defa eğitim yaptırılmıştır. Yeniçeri Oca-
ğı’nda sayım yaptırmış, yeniçerilikle ilgisi olmayanları ayıklamıştır. 
Humbaracı ve lağımcı ocaklarını iyileştirmiştir.
 
III. Selim Dönemi (1789-1807) 
Babası III. Mustafa’dır. İyi yetişmiş ileri görüşlü bir padişahtır. 
Devletin kötü gidişatına dur demek için alınması gereken tedbirleri 
belirlemek üzere, ülkenin ileri gelen devlet adamlarından bir Meş-
veret Meclisi (Danışma Meclisi) toplamıştır. Yapacağı ıslahatlar 
hakkında raporlar (lâyiha) hazırlatan ilk padişahtır. İlk sürekli bü-
yükelçilik III. Selim tarafından Londra’da açılmış, Yusuf Agâh 
Efendi de ilk sürekli Osmanlı Büyükelçisi olarak atanmıştır. (1793) 
Bunu, Paris'e gönderilen Seyit Ali Efendi ile Berlin'e gönderilen Aziz 
Efendi izledi. Bu dönemde Yeniçeri Ocağı’nın yanında Nizâm-ı 
Cedîd adlı bir ordu (1795) bu ordunun ihtiyacını karşılamak için 
İrâd-ı Cedîd isimli hazine kurulmuştur. Nizâm-ı Cedîd, bu dönem-
de yapılan ıslahatların tümünün, kurulan ordunun ve aynı za-
manda bu dönemin adı olmuştur. Bu ordunun subay ihtiyacını 
karşılamak amacıyla 1795’de Mühendishâne-i Berr-i Hümâyun 
(Kara Mühendishanesi) açılmıştır. Sınırlı olarak da olsa, ilk kıyafet 
inkılâbı bu dönemde yapılmış, Matbaa-i Âmire adıyla ilk devlet 

---

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali YAYLA 
 
Sayfa 14 / 174
matbaası bu dönemde kurulmuştur. Bu dönem de 25 Mayıs 
1807’de başlayan ve 29 Mayıs 1807’de III. Selim’in tahttan indiril-
mesiyle sonuçlanan Kabakçı Mustafa İsyanı ile sona ermiştir. Bu 
isyân belki de Avrupa ile birlikte Osmanlı Devleti’nde sanayi 
inkîlâbını başlatabilecek bir büyük devlet adamını da yok etmiştir. 
(III. Selim'in yerine geçen amca oğlu padişah IV. Mustafa, Selim'i 
tekrar kafese geri göndermiş; III. Selim’i tekrar tahta çıkarmak 
amacıyla Rusçuk âyânı Âlemdar Mustafa Paşa’nın saraya yürü-
mekte olduğunu haber alınca 28 Temmuz 1808’de boğdurtmuştur.)