Amea folklor institutu

Erkan BEDER
araştırmacı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye
[e-mail]
IĞDIR AZERİLERİNDE MUHARREM AYINA AİT TERİM VE KAVRAMLAR
ÖZET: Muharrem ayı törenleri pek çok ritüeli, kavramı ve terimi barındırır. Bunlar Aşura, Tasua, Deste, Deste Başı, Kasım Otağı, Ali Asker Beşiği, Şam-ı Gariban, Nezir (Adak), Kerbela, Nuha (Nevha), Mersiye, Alem, Alem Bezeme, Alem Çoştu, Şak-şe Tepmek, Ziyaret Gusülü, Şebeh Çıkarmak, Ehsan, Katil Sındı, Şerbet Verme, Mum Yakmak, Baş Vurdurtma (baş cırdırtma), Kan Verme, İmamın Yedisi, İmamın Kırkı (Erbain) gibi kavram ve ritüellerdir. Ritüellerin çoğunluğu dini tecrübeleri oluşturur. Kavram ve terimlerin tasnif edilerek ilim dünyasına kazandırılması meselenin dini boyutunun dışında halk inanışı açısından önem arz etmektedir. Çalışma oluşturulurken yöntem şu şekilde meydana getirildi. Sözlü kaynaklarla birebir görüşüldü. Yazılı kaynaklara müracaat edildi ve konuyla ilgili eserler okundu. Yazılı kaynaklarda konumuzla ilgili bilgiler fişleme usulüyle derlendi. Araştırmada kayıt aracı olarak ses kayıt cihazı, video kamera, fotoğraf makinesi kullanıldı. Muharrem ayı terim ve kavramları kayıt altına alırken hem gözlem metodu ve hem de uygulamalı metotlardan faydalanıldı. Kaynak kişilerle yapılan görüşmelerde yönlendiril­memiş mülakat yöntemi uygulandı. Kaydedilen görüşmeler yazıya döküldü ve arşivlendi. Görüşmelerin yazıya aktarılmasında, kaynak kişinin ağız özellikleri, transkripsiyon işaretleri kullanılmadan muhafaza edilmiştir. Çalışma kayıt altına aldığı materyaller açısından daha sonra sahada çalışacak araştırmacılara kaynak oluşturacak niteliktedir.
Anahtar Kelimeler: Kasım otağı, Sine vurma, başvurma, deste, deste başı
Terms And Concepts Concerning To Month Of Muharrem In Azeris Of Iğdir
Ceremonies of month of Muharram consist of a number of rituals, concepts and terms. These are: Ashura, Tasua, Dasta, Head of Dastaı, Kasım Otağı, Ali Asker Beşiği, Şam-ı Gariban, Nezir (Adak), Karbala, Nuha (Nevha), Mersiye, Alem, Alem Bezeme, Alem Çoştu, Şak-şe Tepmek, Ziyaret Gusülü, Şebeh Çıkarmak, Ehsan, Katil Sındı, Şerbet Verme, Mum Yakmak, Baş Vurdurtma (baş cırdırtma), Kan Verme, İmamın Yedisi, İmamın Kırkı (Erbain). Most of the rituals are connected with religious experiences. Classification and presentation of these concepts and terms is important not only for its religious dimensions but also for folkloric dimensions. In this study following methods were employed: In-depth interviews were conducted with the members of Azeri community in Iğdır. In addition, written resources were also scanned and related information in these resources were recorded. Video camera, audio recorder, camera are main devices used during this study. While the related terms were recorded participant observation was also applied. In-depth interviews were unstructured in nature; and all the interviews were deciphered and archived. While deciphering the interviews, accents of the interviewee were protected without using transcriptions. It is probable that this study will illuminate the ways of subsequent of researchers.