Аmаliy mashg’ulotlаr mavzulari 1-amaliy mashg‘ulot ekologiya fanining bo’lumlari. Mashg‘ulotning maqsadi

Cho‘llashish 
deganda tabiiy jarayonlar va inson faoliyati natijasida yerlaring 
biologik mahsuldorligining pasayishi yoki yo‘qolishi tushuniladi. Cho‘llashish 
natijasida ekologik sistemaning o‘z-o‘zini tiklash qobiliyatining butunlay yo‘qolishiga 

---

olib kelishi mumkin. Harakatchan qumlarning yo‘lini to‘sish, yashil qalqonlar bunyod 
qilish tuproqlarni saqlab qoladi. Tuproq qatlamining turli yo‘llar bilan nest-nobut 
qilinishi muammosi ham mavjud (8-rasm). 
8-rasm. Haddan ortiq mol boqish va qurg‘oqchil ekosistemalarda cho‘llashish 
jarayoning boshlanishi 
Ozon qatlami insonlar va barcha jonzotlarni quyoshning ultrabinafsha nurlarning 
zararli ta’siridan himoya qiladi, sayyoramizni o‘ziga xos isituvchi «qobig‘i» 
hisoblanadi. Sovutkichlarda ishlatiladigan xlorftoruglyerodlar (freonlar-CFCI
3
, 
CF
2
CIF
2,
CHCIF
2)
), azot oksidlari ta’sirida ozon parchalanadi. Yer yuzi qutblarida, 
ayrim hududlar va yirik shaharlar ustida ozon tuynuklari vujudga kelgan. Ozonning 
siyraklashuvi natijasida teri raki kasalligi ko‘payadi, ko‘z kasalliklari ortadi, 
hayvonlarga, o‘simliklarning fotosintetik faolligiga ta’sir ko‘rsatadi. 
Hozirgi kunda ozonning kamayib borishi bilan yuzaga kelayotgan ekologik 
oqibatlarning oldini olish uchun milliy, regional va umumjahon miqyosida tadbirlar 
amalga oshirilmoqda. Ozon muammosini hal qilishga qaratilgan Vena Konvensiyasi 
va mamlakatlarning ozon 
parchalovchi birikmalarni chiqarishini 
kamaytirish majburiyatlarini olish 
bo‘yicha Monreal bayonnomalari qabul qilingan. 
Mintaqa biosferasiga bo`lgan antropogen ta’sir dinamikasi. 
Antropogen ta’sir ekologik omilalr yig`indisi bo`lib, uning asosida insonning 
xo`jalik faoliyati turadi. 
Antropogen ta’sirini sanoat qishloq xo`jaligi transport va demografik toifalarga 
bo`lish mumkin. O`zbekiston Respublikasi va O`rta Osiyo mintaqasi asosida ulardan 
ba’zilarni ko`rib chiqamiz.