Аmаliy mashg’ulotlаr mavzulari 1-amaliy mashg‘ulot ekologiya fanining bo’lumlari. Mashg‘ulotning maqsadi

Harorat ekologik omili. 
Harorat asosiy iqlim omillaridan biri bo‘lib, bu hayotiy 
jarayonlar unga bog‘liq. Harorat organizmlarga bevosita va bilvosita ta’sir ko‘rsatadi. U 
o‘simliklar va hayvonlar ta’sirida o‘zrapib turadi. Masalan, o‘rmonlar ta’sirida muhit 
harorati pasayadi. Asalarilar o‘z uyasida harorat 13°S gacha pasayganda, muskullari 
harakati kuchayishi natijasida uya haroratini 20 —30°S gacha ko‘taradi. Hayvonlar o‘z 
inlarida ham ma’lum haroratni saqlaydilar. 
Harorat hayvon va o‘simliklar hayotida bu ekologik omil modda almashinish 
tezligi, fotosintez, transpiratsiya va boshqa bioximik va fiziologik jarayonlar hamda 
ekologik hulq - atvor reaksiyalariga ta’sir qiladi. haroratga moslashadi. 
Yer yuzida 5 ta issiqlik zonalari bor. Ular ekvator, tropik, subtropik, o‘rta va qutbiy 
iqlimlardir. 
Ekologiyada atrof-muhitning issiqlik holati harorat orqali ifodalanadi, buning 
uchun 100°S shkalasi ishlatiladi. Geografik rayonlarning issiqlik bilan ta’minlanishi, 
umumiy iqlim ko‘rsatkichlari bilan belgilanadi. Organizmlarning tana temperaturasi 
haroratga bog‘liq. Undagi modda almashinuv jarayonlarining o‘tishi ham 
tempyeraturaga bog‘liq. Haroratning 10°S ko‘payishi, reaksiyani 2 — 3 marta 
tezlashtiradi. (Van-Goff qonuni). Hayvonlar temperatura omiliga moslashish darajasiga 
qarab 2 xilga ajratiladi. 
1.
Poykiloterm. 
2.
Gomoyoterm. 
Poykilotyermlar deb hayoti, birinchi navbatda, tana temperaturasi tashqi muhit 
temperaturasiga bog‘liq ravishda o‘zgaruvchi hayvonlarga aytiladi. Misol uchun: ba’zi 
bir xordalilar va umurtqalilarni olish mumkin. 
Tana temperaturasini tashqi muhit haroratiga bog‘liq bo‘lmagan holda doimiy 
holatda tutuvchi organizmlar gemoyotyerm hayvonlar deb ataladi. 
Poykilotyerm hayvonlar sharoit yashash uchun noqulay bo‘lganda, ular uyquga 
ketadi. Aktiv holatda, ular tana tempyeraturasini saqlab turadi, passiv yoki aktiv 
bo‘lmagan holatda esa ularning tana temperaturasi pasayadi. Misol - yumronqoziq, 
tipratikon, ko‘rshapalak; qushlardan: kolibri va boshqalar.