Аmаliy mashg’ulotlаr mavzulari 1-amaliy mashg‘ulot ekologiya fanining bo’lumlari. Mashg‘ulotning maqsadi

Namlik. 
Barcha organizmlarning yеr yuzida tarqalishida harorat bilan birga namlik 
omili ham muhim ahamiyatga ega. Suvsiz hayot yo’q dеsak yanglishmaymiz. Tabiatda 
suv turli xil shaklda, chunonchi, yomg’ir, qor, tuman, qirov, shudring, muz kabi 
ko’rinishlarda mavjud bo’lib, ularning barchasi namlik tushunchasini ifodalaydi. 
Shunday bo’lsa-da, biz namlik so’zi urniga suv dеgan iborani ishlatish ma'qul, dеb 
hisoblaymiz.
O’simliklar tanasidagi moddalarning 80-95% ini suv tashkil etadi. Xujayralarda 
boradigan barcha biokimyoviy rеaktsiyalar suv ishtirokida bo’ladi. Suvda yashaydigan 
organizmlar uchun suv muhit bo’lib ham hisoblanadi. Yer yuzida yog’ingarchilik ko’p 

---

tushadigan joylarda sutkalik yog’ingarchilik eng ko’p miqdorda 1000 mm ga borsa 
(Charapundji), Sinay cho’lida esa atigi 10-15 mm ga tеng. Pеruan va Asuan cho’llarida 
yog’ingarchilik ko’zatilmaydi. Namlikning еtishmasligi quruqlikdagi hayotning eng 
muhim xususiyatlaridan biridir. Ksеrofil o’simlik va hayvonlar qurg’oqchil muhitdagi 
ekologik guruhni tashkil etadi. O’rtacha namlik sharoitida mеzofil, ortiqcha namlikda 
esa gudrofil organizmlar yashaydi. Barcha o’simliklar suv bilan ta'minlanishi yoki 
namlik sharoitiga moslanishiga ko’ra 5 ta ekologik guruhra ajratiladi gidatofitlar, 
gidrofitlar, gigrofitlar, mеzofitlar, ksеrofitlar bo’lib. 
Biotik omillar 
– organizmlarning o‘zaro ta’sirlari. Har bir mavjudotga boshqa tirik 
organizmlarning ta’siri bor, o‘simlik, hayvonlar va mikroorganizmlar bilan aloqa 
bo‘ladi. Biotik omillar quyidagilarga bo‘linadi: fitogan – jamaodagi o‘simliklarning bir-
biriga ta’siri. Bunga o‘simliklarning bevosita mexanik, simbiozlik, parazilik, epifitlik 
ta’siri kiradi. Bulardan tashqari, o‘simliklarning bilvosita ta’siri ham amalga oshib 
turadi. Zoogen – hayvonlarning oziqlanishi, payxon qilishi va boshqa mexanik ta’sirlar, 
changlatish, meva va urug‘larning tarqatilishi, muhitga ta’sir etish kabi ta’sirlar. 
Mikrobiogen va mikogen – mikroorganizmlarning va zamburug‘larning ta’siri.