Abbatisa – ayollar katolik monastirlarining boshqaruvchilari. Abbatlik

Salib yurishlari – katolik cherkovi tomonidan Rim papasi va Gʻarbiy Yevropa feodallari boshchiligida 1096-1270-yillarda Yaqin Sharqqa (Suriya, Falastin, Shimoliy Afrika) uyushtirilgan yurishlar. S.Yu.ning koʻpchiligida asosiy motiv din bilan bogʻliq, ya’ni “gʻayridin”larga (musulmonlarga) qarshi kurashish, “Xu-do qabri”ni va “Muqaddas zamin”ni (Falastinni) ulardan ozod qilish boʻlsada, ammo aksariyat hollarda bu yurishlar yevropaliklarning Yaqin Sharqqa uyushtirgan harbiy-mustamlakachilik tadbirlari edi. Mayda S.Yu.ini hisobga olmaganda asosan, tarixshda rasmiy ravishda sakkizta S.Yu. boʻlganligi koʻrsatilgan: 1 – 1096-1099-yillarda, 2 – 1147-1149-yillarda, 3 – 1189-1192-yillarda, 4 – 1202-1204-yillarda, 5 – 1217-1221-yillarda, 6 – 1228-1229-yillarda, 7 – 1248-1254-yillarda, 8 – 1270-yilda amalga oshirilgan. S.Yu. haqida ma’lumot bergan sharq, xususan, musulmon manbalarida Yevropada S.Yu.da ishtirok etgan xristianlarni “franklar” (al-ifrandj) deb atashgan. Mazkur atamaning arabcha muqobili boʻlgan “as-salibiyyun’ – xoch (krest–salib) xizmati uchun qoʻliga qurol olganlar atamasi XIX-XX asrlarda muomalaga kiritilgan (arabzabon tarixshunoslikda). Xuddi shu arabcha nomlanishdan oʻzbek tilida bu yurishlarni “S.Yu.” deb nomlaydilar. Rus variantdagi “krestonossi”, inglizcha “crusaders” lotincha “crus”, ya’ni “xoch (krest)” soʻzidan olingan boʻlib, arabchadagi “as-salibiyyun” (arabcha “saliv” – xoch) atamalarining paydo boʻlishi yevropaliklarning mazkur yurishlaridagi harbiy kompaniyalarida asosiy ramzni “xoch” oʻtaganligidan dalolat beradi. Oʻsha davrda bu yurishlar “S.Yu.” deb atalmagan. Zamondoshlar asarlarida “expedito” – “yurish”, “Iter in Terram sanctam” – “Muqaddas Zaminga yoʻl”, “peregrinatio” – “darbadarlik yoki koʻchish”, “dengiz ortiga koʻchish”, “Xudo yoʻli boʻylab yurish” va shu kabi nomlar uchraydi. Tushuncha sifatida 1250-yillarda paydo boʻlgan. “S.Yu.” shaklidagi nom keyinroq, yangi zamon davri boʻsagʻasida paydo boʻlgan. Mas. Fransiyada Lyudovik XIVning saroy tarixchisi Lui Membur (1610-1686) 1675-yilda e’lon qilgan “S.Yu. tarixi” degan asarida birinchi bor qoʻllagan deb ta’kidlanadi. Germaniyada boʻlsa “S.Yu.” atamasini ilk bora ma’rifatparvar F.Lessing qoʻllagan.