Abbatisa – ayollar katolik monastirlarining boshqaruvchilari. Abbatlik

Katolik, katolik cherkovi (yunon. katholikos – umumiy, dunyoviy) – soʻnggi antik davrlarda shakllangan va oʻrta asrlar davrida oʻz taraqqiyot choqqisiga Gʻarbiy Yevropada erishgan xristian dinidagi masxab (Rim katolik) va uning tashkiloti. Ushbu xristian dini masxabiga Rim papasi boshchilik qilgan. “K.Ch.” atamasi xristian yetakchilari tomonidan II-III asrlarda Rim imperiyasining butun hududida tarqalib ketgan xristian jamoalarining (cherkovlarining) tashkiliy strukturasini, diniy birligini, rasm-rusumlarini anglatish uchun qoʻllanilgan. Vaqtlar oʻtishi bilan (ayniqsa 1054-yilda xristian cherkovining ikkiga boʻlinishidan keyin) “K.Ch.” nomi faqatgina gʻarbiy cherkovni anglatish uchun qoʻllanila boshlagan, garchi pravoslav cherkovi ham oʻzini dunyoviy cherkov deb hisoblasa ham. 756-yildan boshlab K.Ch.ning bosh rahbari boʻlgan Rim papasi Vatikanda dunyoviy davlat egalariga aylandi. Diniy ta’limotdagi K. Ch.ning asosiy oʻziga xosligi bu – e’tiqod ramziga filiokvaning va a’rof, mahshargoh haqidagi (cherkov boʻlingach) diniy aqidalarning qoʻshilishi boʻlgan. Xristian dinining har ikki cherkovida asosiy va bosh ibodati (e’tiqodi) liturgiya hisoblanadi. Lekin ular oʻrtasida ayrim tafovutlar ham bor. K.Ch. ham yetti maxfiy marosimlarni ado etishni tan oladi. Lekin ularni amalga oshirishda ba’zi farqlar bor. M: ular suv (sepish) bilan choʻqinsalar, pravoslavlar – suvga choʻmilib choʻqinadilar. K.Ch. Deve Mariyaga sigʻinishga koʻproq e’tibor qaratiladi va barcha katolik ruhoniylari selibatga (XI asr) amal qiladilar. Faqatgina K.Ch.da rohiblar rohiblik ordenlariga birlashgan. K.Ch.da mansab darajasiga koʻra ikkinchi oʻrinda turuvchi kardinal lavozimi pravoslavda yoʻq. Oʻrta asrlar davrida K.Ch.da yagona ibodat tili lotin tili hisoblangan.
Katta fransuz yilnomasi – “Sen Deni yilnomasi” nomi bilan atalib, fransuz monarxiyasi tashkil topgandan XV asr oʻrtalariga qadar boʻlgan tarixini yoritib beradi. 1285-yilgacha boʻlgan qismi lotin tilida yozilgan va 1274-yildan boshlab kam xollarda fransuz tilidan foydalanilgan. 1340-yilgacha lotin va fransuz tillaridan parallel ravishda foydalanib kelingan. Keyinchalik yilnoma toʻliq fransuz tilida yozilgan. 1476-yilda yilnomaning birinchi nashri amalga oshirilgan