Salib yurishlari
Salib yurishlari – 10961270 yillarda Gʻarbiy Yevropa zodagonlari va katolik cherkovi tomonidan
Yaqin Sharqqa (Suriya, Falastin, Shim. Afrika) qilingan bosqinchilik urushlari. Salib yurishlarining
bosqinchilik mohiyati diniy shiorlar [gʻayridin (musulmonlar)larga qarshi kurash va "xudo qabri"
hamda "muqaddas yer" (Falastin)ni ozod qilish] bilan niqoblangan.
Salibchilar, odatda, kiyimlariga salib (xoch) belgisini tikib olishgan (yurishlarning nomi shundan).
11-asrning soʻnggi choragida saljuqishshr tomonidan Vizantiyaning Kichik Osiyodagi yerlarini
hamda diniy anʼana boʻyicha "muqaddas shahar" boʻlgan Quddusni egallab olishlari salibchilarning
Oʻrta dengizning sharqidagi yerlarga bostirib kirishiga sabab boʻlgan. Vizantiya saljuqiylarga
qarshi kurashish uchun Gʻarbdagi davlatlardan bir necha bor harbiy yordam soʻragan. Salib
yurishlari ning bevosita tashkilotchisi boʻlgan Rim payasi bundan foydalangan. Papalar katolik
cherkovining taʼsirini kuchaytirish va kengaytirish, pravoslav cherkovini Rimga boʻysundirish
maqsadida diniy fanatizmni avj oldirganlar. Salibchilarning koʻpchiligini qashshoqlashib qolgan
ritsarlar, yirik senʼorlar hamda dehqonlar tashkil qilgan.
1S.yu. (1096—99) 1095-yil Klermonda papa Urban II tomonidan eʼlon qilingan. 1099-yil iyulda
salibchilar saljuqiylardan Quddus (Iyerusalim) shahrini tortib olishgan va Quddus qirolligini tashkil
etishgan;2S.yu. (114749) ga 1144-yil saljuqiylarning Edessa shahrini bosib olishlari bahona
boʻlgan. Bu yurish magʻlubiyatga uchragan;Salib yurishlari (1189—92)ning boshlanishiga 1187-yil
Misr sultoni Salohiddin tomonidan Quddusning egallab olinishi sabab boʻlgan. Bu yurish ham
barbod boʻlgan;4S.yu. (1202—04) ni 1199-yil papa Innokentiy III uyushtirgan. Uning natijasida
fransuz, nemis va italyan salibchilari dastlab Misrga moʻljallangan yurishning yoʻnalishini
oʻzgartirib, xristianlar yashaydigan shaharlar — Zadar [Dalmatsiya, 1202-yil noyabr,
Konstantinopol (Vizantiya poytaxti, 1204-yil, aprel)]ni bosib olib, Lotin imperiyasini tuzishgan.
5(121721), 6(1228—29), 7(1248— 54), 8(1270) Salib yurishlari samarasiz boʻlgan.
1291 yilda Akra shahrining musulmonlar qoʻliga oʻtishi natijasida salibchilar Sharqdagi mulklarini
butunlay yoʻqotganlar.
Nemis zodagonlarining 12—13-asrlarda slavyanlar va boshqa Boltiqboʻyi xalqlariga qarshi
yurishlari hamda 1209—29 yillarda papalik tashabbusi bilan Shim. Fransiya ritsarlarini Jan.
Fransiyadagi diniy harakat qatnashchilari — albigoychilarga qarshi Albigoy urushlarini ham
koʻpincha Salib yurishlari deb atashadi.
[1]
Salib yurishi Salib yurishi 1095 yilda boshlanib 1272 yilda moʻgʻillar tomonida zarba berilib
tugatilgan.Bu urush toʻxtab-toʻxtab davom etgan.Salib yurushi toʻqqiz marta boʻlib oʻtgan.
Birinchi salib yurishi: 1096-1099 yillarda boʻlib oʻtgan. Ikkinchi salib yurishi: 1147-1149 yillarda
boʻlib oʻtgan. Uchinchi salib yurishi: 1187-1192 yillarda boʻlib oʻtgan. Toʻrtinchi salib yurishi:
1200-1204 yillarda boʻlib oʻtgan. Beshinchi salib yurishi: 1217-1221 yillarda boʻlib oʻtgan.
Oltinchi salib yurishi: 1228-1229 yillarda boʻlib oʻtgan. Yettinchi salib yurishi:1248-1254 yillarda
boʻlib oʻtgan. Sakkizinchi salib yurishi: 1270 yillarda boʻlib oʻtgan. Toʻqqizzinchi salib yurishi:
1271-1272 yillarda boʻlib oʻtgan. 1095-yillarda yevropaning Xristian papasi (yaʻni islom dinida
shayxdir) shunday degan.Farzandlarim bizning Iso xazrati paygʻmbarimizning vatanini yaʻni
Falastinni (Quddusni) Muslmonlardan tozalash kerak deb aytgan.Agar kim shu yurishda ishtirok
etsa u baxtli va boy toʻq yashaydi, agar kim shu yurishda xalok boʻlsa u nargi dunyoda Xudo
tomonidan jannatga kirur deb aytgan.Shunday keyin Yevropadagi koʻp odamlar bunga
ishonadilar. Xattoki qirollar ham bu gapiga ishonganlar. Yevropada koʻp dehqonlar shu urushda
ishtirok etganlar. Chunki ular yashash tarzi qiyin va kambagʻallikda oʻtgan,va shunday keyin
birinchi salib yurishi boshlangan.
Bu sahifa oʻzbek vikipediya rivojlanishi birinchi bosqichidan oʻtgan.
Agar siz ushbu maqola sifatidan mamnun boʻlmasangiz,
ushbu sahifada
fikrlaringizni yozib qoldiring.
1.
OʻzME
. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Ko‘proq o‘rganish
Ushbu maqolada
Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi
(2000-2005)
maʼlumotlaridan foydalanilgan.
Tarixga oid ushbu maqola
chaladir
. Siz uni
boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title
=Salib_yurishlari&action=edit)
Vikipediyaga
yordam berishingiz mumkin.
Manbalar
Soʻnggi tahrir 27 kunlar avval MalikxanBot tomonidan amalga oshirildi
Matndan CC BY-SA 3.0 litsenziyasi boʻyicha
foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan
boʻlsa).
"
https://uz.wikipedia.org/w/index
.php?
title=Salib_yurishlari&oldid=2285
060
" dan olindi
