Bulla (lot. bulla – “sharcha”, keyinroq “yumaloq metal muhr”) – 1) Rim papalari, imperatorlar va qirollarning dastlab oddiy metal shar shaklida, keyinchalik aylana shakldagi muhri; 2) Papalar, imperatorlar va qirollarning muhrli yorligʻi. U oʻz navbatida qaror sifatida ham talqin qilinadi. Papalar B.sining rangiga qarab uning rahm-shavqat belgisi ekanligini bilish mumkin boʻlgan. Rim cherkovining muhri odatda katta qizil rangli boʻlib, bir tomonida avliyolar Pavel va Pyotr tasviri, ikkinchi tomonida oʻsha vaqtdagi papaning ismi yozilgan.
Bumaga (lot. bombacium – ipakli) – xat yozish uchun moʻljallangan mato. Gʻarbiy Yevropa mamlakatlarida oʻrta asrlar davridagi yozish uchun matodan tayyorlangan oʻziga xos qogʻoz. Afsonalarga koʻra, mil. avv. I asrda Xitoyda kashf qilingan. Dastavval daraxt poʻstlogʻidan, II asrdan boshlab, ipak matodan tayyorlangan. Yevropaga XI asrda Ispaniya va Italiya bozorlari orqali kirib kelgan, ammo uni tayyorlash XIII asrning 2-yarmida Janubiy Yevropaning Ispaniya, Italiya va Janubiy Fransiyada amalga oshirilgan. XIII asrdan boshlab bunday qogʻozlarga asosiy hujjatlar yozila boshlagan. Yevropada qogʻozlarni eski mato qoldiqlaridan tayyorlashgan. XIV asrdan boshlab qogʻozlarga rasm chizish boshlangan. XV asr oʻrtalaridan Ioann Gutenberg tomonidan tipografiya dastgohining yaratilishi natijasida qogʻozlar kitob nashr qilishda keng foydalaniladigan boʻldi.
Burg (nem. burg – qal’a, keyingi davr lotin tilida burgus – xizmat qilmoq) – oʻrab olingan joy. B.lar ilk oʻrta asrlar davrida qirollar, yirik feodallar tomonidan oʻzlarining mulklari va oila a’zolarini himoya qilish uchun qurilgan. Angliyada esa daniyaliklar bosqinidan saqlanish uchun qurilgan. Shu bilan birga, Yevropa davlatlari arablar, normanlar va vengerlar hujumidan saqlanish uchun ham koʻplab qurilgan. Odatda B.lar baland devorlar bilan va suv toʻldirilgan handaqlar bilan oʻrab olingan. B.lar markazlashgan davlatlarning tashkil topishi va artilleriyaning vujudga kelishi natijasida oʻz ahamiyatini yoʻqotgan.
Burggraf – nemis shaharlarida mansabdor shaxs. Senor (imperator, qirol va yepiskoplar) tomonidan oʻzining yerlarida joylashgan shaharlarni boshqarish uchun orbroʻli biror bor shaxsni tayinlagan. B.lar ma’muriy, harbiy va sud hokimiyatini amalga oshirgan. B.lar oʻz ahamiyatini XIII asrda yoʻqotgan.
Burgomistr (nem.) – shahar meri sifatida ham tushunilgan. Keyinroq shaharlarning oʻz-oʻzini boshqarish huquqini qoʻlga kiritishlari natijasida shaharlarning boshqaruvi B.lar qoʻliga oʻtgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |