7-mavzu. Estetika nazariyasi Reja

 
Shaharsozlik estetikasi. 
SHaharsozlik nazariyasigsha qo`llanganda estetika qonunlari 
alohida rakursda yoritiladi. Uning sababi shaharsozlik san`atining bir qator o`ziga xos 
xususiyatlarida:
 
• Utilitar va badiiy vazifalarning birga kelishi;
• Tadqiqot, loyihalash ob`ektining massh keng ko`lamliligi;
• SHaharsozlik ob`ektlarini idrok etishning alohida xarakteri;
• SHaharsozlik ob`ektlarining dinamikligi, o`zgaruvchanligi;
• SHaharsozlik tizimida sun`iy va tabiiy komponentlarning qator qo`llanishi.
SHaharsozlik san`ati insonning hayot faoliyatining estetik-axboriy muhitini yaratadi 
va insonning (jamiyatning) ma`naviy ehtiyojlarini qoniqtirishga yo`naltirildai. SHahar 
fazosining moddiy-amaliy, utilitar funktsiyalardan printsipial farklanuvchi alohida 
«funktsiya»si – bu insonning o`zini o`rab turg`an muhitni idrok etishi bilan bog`liq 
bo`lgan ma`naviy faoliyat. SHahar muhitini «ma`naviy» iste`mol qilish quyidagi 
komponentlardan tashkil topadi: 1. Biopsixologik komfort. Muhitning jismoniy tavsifi, 
funktsional yoroqliligi. «SHahar fazosi ergonomikasi»; 2. Emotsional komfort. 
Muhitning estetik tavsifi; 3. Madaniy-axboriy sharoitlar. Fazoda amaliy mo`ljal olish.
SHahar qurilishida estetik masalalarga yetarli e`tibor qaratmaslik, shahar qurilishi 
amatiyotida pragmatik (utilitar) yondoshuvning ustuvor bo`lishi shahar fazosining 
estetik degradatsiyasiga olib keladi. SHahar muhitining o`z qiyofasini yo`qotishi 
misolini quyidagilarda ko`ra olamiz: shaharlarda bir tipdagi turor joylarning ommaviy 
qurilishi; shaharlarda bir tipdagi ijtimoiy va ishlab chiqarish imoratlarining ommaviy 
qurilishi; bir tipdagi loyihalashtirish usullarining qo`llanishi. Bunday vaziyatda odamda 
emotsional ochlikni, charchoqni, tajovuzkorlikni paydo etadigan monoton (tajavuzkor) 
muhit shakllanadi. 
Arxitektura 
va 
shaharsozlik 
estetik 
jihatdan 
to`laqonli 
shahar 
muhitini 
shakllantirishning barcha vositalariga ega, ular qatorida quyidagilarni ko`rsatish 
mumkin: ochiq va yopiq fazolarni navbatlashtirish, loyihalashda tarbibli va manzarali 
usullarni navbatlashtirish, ansamblni shakllantirishda koloristikadan, rel`ef va ritmdan, 
vorisiylikdan foydalanish.