6-amaliy mashg’ulot. Mavzu: Xususiy vaziyatdagi tekisliklar Tekislikning o’zaro holati. Mashq’ulot rejasi

6.45-shakl.

6.28. Shplintlar. Shplintlar yumshoq po'lat sim bo'laklaridan ikkiga bukib tayyorlanadi (6.46-shakl, a). Ular gaykalarning o'z-o'zidan buralib ketishini oldini olish uchun ishlatiladi.
Shplintlar tojsimon yoki o'yiqli gaykalarning o'yig'i va bolt yoki shpilka teshiklari orqali o'tkazilib, uzun tomoni qayirib qo'yiladi. Shplintlarning asosiy o'lchamlari: shartli diametri d va uzunligi 1 hisoblanadi. Shplint deyarli o'rtasidan yarim doira qilib egilgan sim sterjen. Mashinalarning kichik kuch tushadigan qismlarini biriktirishda ishlatiladi. Standart shplintlar diametri 0,6 - 12 mm va uzunligi 4 - 200 mm yarim yumaloq simlardan tayyorlanadi.
6.29. Shtiftlar (6.46-shakl, b). Mashinaning ikki detali qo'zg'almas qilib biriktiriladigan yoki detallar yig'ishda mahkamlanadigan silindrik yoki konussimon sterjen shtift deyiladi. Ular silindrik, konussimon va fasonli bo'lib, diametri 0,6 mm dan 50 mm gacha 45 markali po'latdan tayyorlanadi. Shtiftlar saqlovchi vazifasini ham bajaradi. Ularning konstruksiyasi va oichamlari standartlashtirilgan.

6.46-shakl.


7-BOB. DETALLARNI BIRIKTIRISH TURLARI VA USULLARINI CHIZMALARDA TASVIRLASH
Detallarni bir-biri bilan rezbalar yordamida biriktirilsa, ajraladigan birikma hosil qilinadi. Detallarni bir-biri bilan payvandlash, parchinlash kabi usullarda biriktirilsa, ajralmas birikma hosil bo’ladi. Ya'ni biriktirilgan detallarni ajratish jarayonida birikma detallari buzilmasa, yorilmasa, unday birikma ajraladigan birikma deyiladi. Aks holda, ya'ni ajratish jarayonida birikma detallari buzilsa, sindirilsa yoki yorilsa bunday birikma ajralmaydigan birikma deyiladi.
Ajraladigan birikmalarga boltli, shpilkali, vintli, fitingli birikmalar kiradi. Ulardan tashqari shponkali, shtiftli va shlitsa (tishli) birikmalar ham ajraladigan yoki suriladigan birikmalarga kiradi.
Ajraladigan birikmalarni chizmalarda tasvirlash.
Ajraladigan birikmalar qo'zg'aladigan va qo'zg'almaydigan hamda suriladigan bo'ladi. Birikma detallari bir-biriga nisbatan harakat davrida qo'zg'almasa, ya'ni ular o'zaro mustahkam biriktirilgan bo'lsa qo'zg'almas birikma turiga kiradi. Ularga rezbali (boltli, shpilkali, vintli, fitingli), rezbasiz (shtiftli, ponasimon) kabi birikmalar kiradi. Qo'zg'aladigan birikmalarga shponkali, shlitsali, shpindelli kabi birikmalar kiradi.