5A111201 – O‘zbek tili va adabiyoti Magistr akademik darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiy a ilmiy rahbar: Filologiya fakultetining o‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi dotsenti Boltayev M. Samarqand 2022

Sodda otlar – faqat bir asosdan tarkib topgan otlarga sodda otlar deyiladi. Masalan; uy, yer, tosh, tuz, daraxt.
Qo‘shma otlar – ikki va undan ortiq asosdan tarkib topgan otlar qo‘shma otlar sanaladi. Masalan; qo‘lqop, oltingugurt, beshiktervatar kabi.
Juft otlar – bir-biriga yaqin yoki qarama-qarshi ma’noli asoslardan tarkib topgan otlarga juft otlar deyiladi. Masalan; ota-ona, o‘g‘il-qiz, idish-tovoq kabilar.
Takroriy otlar – ikkinchi qismi birinchi qismining tovush o‘zgarishi asosidagi takroridan tarkib topgan otlar takroriy otlar sanaladi. Masalan; tuz-puz, tovoq-povoq, uy-puy kabilar.
O‘quvchilarga otlarning tuzilishiga ko‘ra ma’lumotlar taqdim etib bo‘lingandan so‘ng, ularning mavzuni qay darajada tushunganliklarini sinovdan o‘tkazish maqsadida “Ham chaqqonmiz, ham dono” usulidan foydalangan holda o‘quvchilarni to‘rt guruhga ajratgan holda, guruhlarga mavzu nomidan kelib chiqib;
I guruh: sodda otlar.
II guruh: qo‘shma otlar.
III guruh: juft otlar.
IV guruh: takroriy otlarga misollar aytishlari vazifasi beriladi.
Mazkur shart ijrosi ta’minlangach, guruhlar a’zolari bilimi ularga berilgan vazifaning qay darajada bajarganligiga ko‘ra baholanadi. Vazifani sifatli va tez bajargan guruh aniqlanib rag‘batlantiriladi. Darsning navbatdagi bosqichida o‘quvchilarga bir qancha so‘zlar taqdim etiladi va ushbu so‘zlarni tuzilishiga ko‘ra turlarga ajratib, jadvalga joylashtirishlari kerak bo‘ladi. Bu topshiriq o‘zlashtirishi past bo‘lgan o‘quvchilarga berilsa, maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Topshiriq. So‘zlarni tuzilishiga ko‘ra sodda, qo‘shma, juft va takroriy otlarga ajratib, quyidagi jadvalga joylashtiring.
Qo‘ziqorin, achchiqtosh, uchburchak, dori-darmon, yosh-qari, qo‘ni-qo‘shni, daraxt, yer, osmon, non-pon, choy-poy, belkurak, belbog‘, tustovuq, oy, quyosh, tesha, ota-ona, aka-uka, qarindosh-urug‘, osh-posh, ko‘z-po‘z.