4-Mavzu: Antik davr madaniyati (2 soat) Reja

olimp 
o‘yinlari 
tinchlik darakchisi bo‘lgan. 
YUnonlar o‘z ma’budlariga ishonishgan, sig‘inishgan, ularga atab 
ibodatxonalar qurishgan va qurbonliklar qilishgan. Lekin yunonlarda 
ma’budlarga ko‘r-ko‘rona sajda qilish, mutaassiblik darajasida bo‘lmagan. 
Masalan, Prometey ma’budlar irodasiga qarshi odamlarga osmondan olovni 
olib tushib bergan (
Prometey afsonasidan
). 
Yunonlar mifologiyasida faqat ma’budlar emas, erdagi insonlarni ham 
ulug‘langan. Bunga 
Sofokl
ning “Dunyoda buyuklar ko‘p, lekin tabiatda 
insondan boshqa kuchlisi yo‘q”, yoki 
Arximed
ning “Menga Yerning tayanch 
nuqtasini topib beringlar, men uni ag‘darib tashlayman” degan iboralarini 
misol tariqasida keltirish mumkin. 
Mil. av. 1450 yilda Krit orolidagi Minoy sivilizatsiyasi chetdan doriy 
qabilalarining bostirib kirishi, kuchli zilzila, suv toshqini va vulqon otilishi 
tufayli falokatga uchragan. Shunga qaramay Krit-Miken madaniyatining 
uzviyligi Ellada madaniyatida namoyon bo‘ldi. 
Mil. av. XI-IX asrlar 
Gomer 
asri deb ataladi. Bunga sabab shuki, bu 
davrni yoritib beruvchi asosiy manba Gomerning “Odisseya”, “Iliada” 
dostonlari bo‘lib, gekzametr (
muqaddas o‘lchovi
) da yozilgan. 
“Odisseya” dostonida dunyoga mashhur shunday folklor syujeti yotadi; 
uzoq darbadarlikdan so‘ng Odissey sadoqatli rafiqasi Penelopa oldiga tanib 
bo‘lmas darajada qaytib keladi. Odissey obrazida qahramonlik sifatlaridan 
ko‘ra uning aql-zakovati, epchilligi, tadbirkorligi ustun turadi. “Odisseya”da 
maishiy kartinalar va ertak unsurlari “Iliada”dagiga qaraganda ko‘proq. 
Iliada mil. av. XIII asrdagi Ilion, ya’ni Troya urushi haqidagi rivoyatlar 
asosida IX-VIII asrlarda paydo bo‘lgan. “Iliada”ning bosh qahramoni 
Axill
. 
Buyuk yo‘lboshchisi Agomemnon tomonidan haqoratlangan “Axillning 
qahri” doston mavzuining asosini tashkil etadi. Unda yakkama- yakka 
qahramonona jang manzaralari, qamal qilingan Troyadagi hayot lavhalari, 
ma’budlarning Olimpdagi munozaralari mutoyibali tasvirlangan. 
1870 yili nemis olimi 
Genrex Shliman 
Gomer asarlarini tadqiq qilib, 
Troya shahri joylashgan Turkiyaning Hisorlik shahri hududida ekanligini 
aniqlab, uning qoldiqlarini topdi. Bu dostonlar qadimgi zamonlardayoq 

---

Yunon xalqining muqaddas va mo‘‘tabar kitobiga aylangan. 
Bu davrda davlatchilik, shahar - saroy turmush madaniyati va yozuv 
yo‘q bo‘lib boradi, mehnat qurollarini temirdan yasashga o‘tilishi natijasida 
mehnat unumdorligi ancha o‘sadi, dehqonchilik va chorvachilik rivoj topadi. 
Savdo-sotiqda esa qoramollar ayirboshlash vositasi hisoblangan.
Mil. av. VIII-VI asrlar Arxaik davrning o‘ziga xos xususiyati shundaki, 
YUnonistonda uch asr davomida qishloqdan shaharga, urug‘-qabilachilik, 
patriarxat munosabatlaridan klassik qulchilik bosqichiga o‘tish uchun zamin 
yaratildi. 
SHahar -davlat ijtimoiy hayotining asosiy shakli bo‘lib qoladi. Davlat 
tuzumining shakllari -