3-амалий маш ғулот: тана ҳарорати, пульс, артериал босим ва нафас олишни аниқлаш. ҚОн айланишига таъсир этиш чоралари

Пульс тезлиги. Пульс текширилганда унинг тезлиги назарга олиниб, бир минутда 
томир неча марта уриши аниқланади. Нормада ўрта ёшли соғлом одамларда томир бир 
минутда 60-80 марта уради. Соғлом одамда юракнинг уриш миқдори пульс тўлқинининг 
уриш миқдорига тенг бўлади. Пульс 15-30 секунд давомида ҳисобланиб олинган натижа 
тўртга ёки иккига кўпайтирилади. Бунда юракнинг бир дақиқа давомида неча марта 
уриши келиб чиқади. Хатоликка йўл қўймаслик учун бир дақиқа давомида санаш 
мақсадга мувофиқдир. Пульс тезлиги физиологик шароитда доим ўзгариб туради. Ёш 
болаларда, 
жисмоний 
иш 
билан 
шуғулланувчиларда, 
шунингдек 
одам 
ҳаяжонланганда, ғазабланганда, қўрққанда, дори таъсирида пульс тезлашади. Ухлаган 
вақтда пульс бир қанча сусаяди. Спорт билан шуғулланувчиларда пульс бир меъёрда, 
яъни осойишта бўлади. Пульс тезлашиши тахикардия дейилади. Тахикардия кўпинча 
буқоқ ва юқумли касалликларда, тана ҳарорати кўтарилганда узоқ муддат ушланиб 
туриши мумкин. Тана ҳароратининг бир градусга кўтарилиши, пульснинг бир
дақиқада 8-10 марта тезлашишига олиб келади. Баъзи ҳолларда пульс 200 тага етади. 
Бу вақтда юракнинг ўтказувчи системаси зарарланган бўлади. Мия пардасининг 
яллиғланиши туфайли пульс тезлиги тана ҳароратидан ортда қолади. Бундай ўзгариш 
ичтерлама касаллигида юз беради. Пульснинг камайиши ёки сийраклашиши 
брадикардия дейилади. Бу юқумли касалликларда, қон босими пасайганда, дигиталисдан 
заҳарланганда, бош мия ўсмасида кузатилади.
Пульснинг секинлашиши ёки тезлашишидан қатъий назар, беморларга ўз вақтида 
қараш, парвариш қилиш ва уларнинг аҳволини кузатиб бориш алоҳида аҳамиятга эга.
 

---

Пульс сонининг ёшга нисбатан ўзгариши 
 
Боланинг ёши 
 
Юрак уришларининг бир