3-амалий маш ғулот: тана ҳарорати, пульс, артериал босим ва нафас олишни аниқлаш. ҚОн айланишига таъсир этиш чоралари

Нафас олиш сонини аниқлаш.
Нафас организмга кислороднинг узлуксиз тушиб 
туришини ва карбонат ангидрид гази ва сув буғлари ажралиб чиқишини таъминлайдиган 
асосий ҳаётий жараёндир. Газ алмашинуви жараёни ташқи ва ички нафас ёки тўқима 
нафасидан ташкил топади. 
Нафас ҳаракати деб, бир марта нафас олиб чиқарилишига айтилади. Бурун 
бўшлиғига кирган ҳаво илийди, тозаланади ва кекирдакка (трахеяга) ўтади, у ердан 
бронхлар орқали ўпкага боради. Нафас нормал бўлса, ҳеч қандай товуш эшитилмайди 
ва атрофдагиларга сезилмайди. Нормал ҳолатда бурундан нафас олиб, оғиздан 
чиқарилади.
 Нафас олиш турлари. Нафас олаётган вақтда кўкрак қафасининг ҳажми қайси 
томонга ўзгаришига қараб кўкрак, қорин ва аралаш нафас олиш турларига бўлинади.
Кўкрак туридаги нафас олиш аёллар учун хос бўлиб, бу вақтда кўкрак 
бўшлиғининг кенгайиши қовурғалар ҳаракати натижасида олдиндан орқага ва ён томонга 
қараб йўналган бўлиб, ўпканинг пастки қисми етарли даражада вентиляция бўлмайди. 
Қорин туридаги нафас олиш эркаклар учун хос бўлиб, бунда кўкрак бўшлиғининг 
кенгайиши диафрагма ҳисобига бўлиб, асосан вертикал йўналади, бироқ ўпканинг юқори 
қисми етарли даражада вентиляция бўлмайди. 
Аралаш туридаги нафас олишда кўкрак бўшлиғининг кенгайиши ҳар томонга 
тенг бўлиб, ўпканинг ҳамма жойида вентиляция яхши бўлишини таъминлайди. Бундай 
нафас олиш тури асосан болаларда учрайди. 
Нафас олиш тезлиги катта одамларда бир дақиқада тинч турганда 16-20 марта 
бўлади. Соғлом кишиларда унинг ўзгариши жуда кўп сабабларга: ёшга, жинсга (аёлларда 
эркакларга нисбатан минутига 2-4 нафас кўпроқ), тананинг вазиятига (ётган ҳолатда 
минутига 14-15 марта нафас, ўтирганда 16-18, тик турган ҳолатда 18-20 марта нафас) 

---

боғлиқ. Жисмоний иш, овқат ейиш, тана ҳароратининг ошиши, руҳий қўзғалиш нафас 
ҳаракатларини тезлаштиради. Спортчиларда машқ қилган вақтда нафас частотаси тинч 
турганда минутига 6-8 марта бўлиши мумкин.