2-mavzu. Borliq falsafasi (ontologiya)

Real imkoniyat — rivojlanishning asosiy tendensiyasini ifodalovchi hozirgi sharoitda uning ichki mohiyatidan kelib chiquvchi imkoniyatdir. Real imkoniyat konkret, ayni vaqtda amalga oshishi mumkin bo’lgan imkoniyatdir.
Ijtimoiy taraqqiyotda imkoniyatning voqelikka aylanishida obektiv shart-sharoit hal qiluvchi rol oynaydi. Obektiv shartsharoitlar — inson ongidan tashqarida mavjud bo’lgan shartsharoitlardir. Biroq, jamiyatdagi real imkoniyatlarni voqelikka aylantirishda ongli faoliyatning roli ham g’oyat kattadir. Buning ma’nosi shuki, jamiyat imkoniyatlarining voqelikka aylanishida subektiv omil muhim ahamiyatga ega. Subektiv omil — bu xalq ommasi, uning ongliligi va faol amaliy faoliyatidan iborat hodisa.
Umuman, dialektikada yuqoridagi deterministik aloqadorliklami ifodalaydigan kategoriyalar o’zaro bir-birlari bilangina emas, balki boshqa barcha kategoriyalar bilan ham chambarchas bog’liqlikda o’rganishni talab qiladi.


Tayanch tushunchalar: falsafa, falsafaning milliyligi, falsafaning umuminsoniyligi, faylasuf, falsafiy muammolar, dunyoqarash, tafakkurning o‘zgarishi, dunyoqarashning yangilanishi, dunyoqarashning vazifalari, mifologik dunyoqarash, diniy dunyoqarash, falsafaning vazifalari, zardushtiylik, «Avesto», Konfutsiylik, «Veda»lar, buddaviylik, ilk o‘rta asrlar falsafasi, «Qur’on», Hadislar, islom falsafasi, tasavvuf, temuriylar davri falsafasi, «Temur tuzuklari», «Ziji Ko‘ragoniy», «Xamsa», « Boburnoma», xonlik va amirliklar davri falsafasi, «Qarolar falsafasi», jadidchilik, jadidlar falsafasi. Yunon falsafasi, Rim falsafasi, xristianlik dini, sxolastika, apologetika, realizm, nominalizm, uyg’onish davri falsa fasi, ingliz falsafasi, fransuz falsafasi, nemis mumtoz falsafasi, XX asr falsafasi, borliq, borliq shakllari, individual borliq, ijtimoiy borliq, real borliq, virtual borliq, tabiat, tabiiy muhit, biosfera, noosfera, hayot, yo'qlik, mavjudlik, reallik, olam, ontologiya, materiya, harakat, rivojlanish, fazo, vaqt, sabab va oqibat, mazmun va shakl