15 – Мавзу метод ва методология: асосий тушунчалар

лади ва ривожланиш давом эттирилади).
Бу қонун туфайли тараққиёт тўғри чизиқ
шаклида эмас, доира шаклида бўлади, унинг
охирги нуқтаси бошланғич нуқтага
яқинлашади. Лекин нуқталар туташмайди,
балки юқори босқичда
спирал шаклга эга бўлади.
ҚАРАМА-ҚАРШЛИК ҚОНУНИ
Қарама-қаршилик деб нарса, воқеа-ҳоди-
саларнинг бир-бирини тақозо этувчи ва шу
билан бирга, бир-бирини инкор этувчи томон-
лари, кучларининг ўзаро муносабатига айтилади.
Қарама-қаршиликлар ўртасидаги муносабатни
зиддият деган тушунча ифодалайди.Одам-
лар зиддиятлар камроқ бўлган, киши-
ларнинг хилма-хил интилиш ва мақсад-
лари, бир-биридан фарқ қиладиган ғоя-
лари уйғунлашган, барқарорлик устувор
бўлган жамиятни қуриш учун бош қотириб
келмоқда.Ана шундай интилишлар фанда

“Конфликтология”(конфликт – зиддият,
логос - таълимот) деб аталадиган фалсафий
йўналиш пайдо бўлишига олиб келган.
Ҳар бир зиддиятнинг аниқланиши, ҳал
қилиниши ўзгаришга, янгиланишга, бир
сифатдан иккинчи сифатга, эскидан янгига
ўтишга сабаб бўлади.
МАЗМУН ВА ШАКЛ
Оламдаги турли нарса,
ҳодиса ва жараёнларнинг
диалектикасини ўрганишда,
улар ўртасидаги алоқа ва
муносабатларни билишда
муҳим ўрин тутадига
категориялардир. Мазмун
муайян нарса, ҳодиса,
жараёнларнинг ўзига хос
сифати, хусусиятлари,
муҳим белгилари, элемент-
ларининг йиғиндисини англат-
са, шакл мазмуннинг мав-
жудлик усули, нарса ва
ҳодисаларнинг ички ҳамда
ташқи тузилишини ифода
этади.
Масалан, нарса ва
жисмнинг мазмуни
моддийлиги ва
ҳаракатда эканли-
гидадир. Худди шун-
дай, атомнинг маз-
муни унинг тарки-
бидаги 30 дан ор-
тиқ манфий, мус-
бат ва ноль зарядли
элементар зарралар,
уларнинг резонанс-
лари, электрон май-
дон кабиларнинг
шунчаки механик
бирлигидангина
иборат эмас.
Айни пайтда, уларнинг ҳара-
кати муайян майдонлар
орқали бир-бирига таъсир ва
акс таъсир кўрсатишини
ҳам билдиради. Атомнинг
шакли унинг таркибига ки-
рувчи элементар зарралар-
нинг жойланиш тартиби, зар-
ралар ва майдон орасидаги
муносабат асосида юзага
келувчи алоқалар, боғла-
нишнинг хусусияти билан
белгиланади. Шунингдек,
ҳар қандай бадиий асар-
нинг мазмуни унда акс эт-
тирилган воқеа орқали ғоя
ва образлар тизимини бил-
дирса, шакли шу асарнинг
тузилиши, тили ҳамда ҳикоя,
роман ва шу кабилар тарзи-
да ифодаланади.