11-mavzu: O‘zbekistonda fuqarolik jamiyati institutlari va mahalliy o’z-o’zini boshqarish. Reja

---

11-MAVZU: O‘ZBEKISTONDA FUQAROLIK JAMIYATI INSTITUTLARI 
VA MAHALLIY O’Z-O’ZINI BOSHQARISH. 
Reja: 
1.
Demokratik institutlar rivoji fuqarolik jamiyati talabi. 
2.
Fuqarolarning davlat va jamiyat boshqaruviga ishtiroki. 
3.
Jamoat birlashmalari fuqarolik jamiyatining muhim sharti. 
4.
O‘zbekistonda siyosiy partiyalar tadrijiy rivoji va huquqiy asoslari. 
5.
Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari faoliyatining konstitutsiyaviy 
negizlari. 
 
Tayanch so‘zlar:
 
Inson, jamiyat, davlat, konstitutsiya, demokratiya, fuqarolik 
jamiyati, demokratik institutlar, jamoat birlashmasi, nodavlat notijorat tashkilotlari, 
siyosiy partiyalar, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, fuqarolar yig‘ini, 
kasaba uyushmasi, davlat va jamiyat boshqaruvi, ijtimoiy nazorat, ijtimoiy sheriklik, 
milliy qadriyat, fuqarolik madaniyati, faollik, ishtirok, mas’uliyat, javobgarlik.
 
 
1. Demokratik institutlar rivoji - fuqarolik jamiyati talabi. 
Demokratik tamoyillarga amal qilib, fuqarolik jamiyatini qurishni maqsad 
qilgan jamiyatda fuqarolarning davlat va jamiyatni boshqarishda keng jalb etish, faol 
ishtirokini ta’minlash asosiy siyosiy maqsadga aylanadi. Bu, demokratik 
institutlarning 
rivojini 
xarakterlovchi 
muhim mezondir. SHu ma’noda, 
"
Demokratiya
, - deb yozadi Birinchi Prezident Islom Karimov, –
- inson, jamiyat, 
davlat degan uch sub’ekt o‘zaro bir-birini to‘ldiradigan, bir-birini boyitib, 
kerak bo‘lsa, nazorat qilib turadigan tizim demakdir. Bu har qaysi insonning 
jamiyat bilan, jamiyatning esa davlat bilan munosabatini, ular o‘rtasidagi 
muvozanatni anglatadi»
1
.
Xususan, mustaqillikning dastlabki yillaridan boshlab O‘zbekistonda xalqni 
davlat hokimiyatini boshqarishda ishtirok etishini ta’minlashning siyosiy-huquqiy 
asoslarini yaratilishiga alohida e’tibor qaratildi. O‘zbekistonda yangi demokratik 
jamiyat asoslariga o‘tish, totalitarizmdan meros bo‘lib qolgan davlat va fuqaro 
munosabatlariga barham berish siyosatning ustuvor yo‘nalishiga aylandi. Qisqa 
davrda mamlakatda "fuqaro - jamiyat -davlat" tizimi qonuniy asosga qo‘yildi. Bu – 
siyosiy jihatdan keng va atroflicha tahlilga ega bo‘lgan jarayon. CHunki, uning 
mohiyati jamiyatda demokratik jarayonlarni amalga oshirishni nazarda tutadi, eng 
muhimi, fuqaro manfaati bilan davlat hokimiyatini boshqarish o‘zaro 
muvofiqlashtiriladi. Bu jamiyatda, insonning barcha huquqlari: xususan, davlat 
ishlarida qatnashish; e’tiqod erkinligi; yig‘ilishlar; uyushmalar erkinligini amalda 
ta’minlash siyosiy voqelikka aylanadi. '"Fuqaro" va "davlat" munosabatlaridagi 
mavjud begonalashish jarayonlariga barham berilib, ularni davlat hokimiyatini 
boshqarishga bo‘lgan mas’ulligi hamda davlatning fuqarolar oldidagi javobgarligi 
vujudga keldi. Jumladan, bosh Qomusimizning 32-moddasida belgilab 
qo‘yilganidek, O‘zbekiston Respublikasining fuqarolari jamiyat va davlat ishlarini 
1 
Kаrimоv I.А. Оnа yurtimiz bахtu iqbоli vа buyuk kеlаjаgi yo’lidа хizmаt qilish-eng оliy sаоdаtdir T.: O’zbеkistоn. 2015. B. 17.

---

boshqarishda bevosita hamda o‘z vakillari orqali ishtirok etish huquqiga egadirlar
2
deb, belgilab qo‘yiladi. Bunday imkoniyat jamiyatda demokratik institutlarning 
rivoji bilan ta’minlanadi.