10-mavzu. K orxona va tashkilotlarda xodimlar xulq- atvorini boshqarish

Ikkilamchi  jamoalar  bo‘lim,  sex  miqyosida  harakat  qiladi;  bunday  jamoa  barcha 

a’zolarining  bevosita  ta’sir  ko‘rsatish  darajasi  ancha  ‘astroq  bo‘ladi  (masalan,  firma  a’zolarining 

soni  10  ming  kishi  bo‘lsa,  ayrim  xodimlar  bir-birlarini  mutlaqo  tanimasliklari,  bilmasliklari 

mumkin), lekin firmaga mansublik har bir shaxs uchun katta ahamiyatga ega bo‘ladi. 

Norasmiy  jamoalar  (guruhlar)  ba’zan  adabiyotlarda  jamoaning  norasmiy  tuzilmalari  deb 

ataladi,  ular  ishlovchilarning  o‘zaro  samimiyati,  do‘stona  munosabatlari  asosida  birorta  muayyan 

maqsadga  erishish  uchun  ularning  istagi  bo‘yicha  tashkil  etiladi.  Ayrim  hollarda  bunday  guruhlar 

rahbardan norozi kishilar tomonidan tashkil etilishi mumkin. 

Yangi jamoaning shakllanish jarayoni rivojlanishning bir nechta izchil bosqichini o‘tishdan 

iborat.  Rahbarning  jamoani  boshqarish  jarayoni  va  san’ati  uning  rivojlanishning  bir  bosqichidan 

ikkinchi 

–yanada 

yuqoriroq 

bosqichiga 

oqilona 

ko‘chirishdan 

iborat 

(10.2-

chizma).Bundaybosqichlarga quyidagilar kiradi: 

-’aydo bo‘lish; 

-shakllanish; 

-barqarorlashish; 

-takomillashuv  yoki  inqiroz  (bu,  tabiiyki, oldingi  bosqichlarga qarama-qarshi  bo‘lib,  ularni 

inkor qiladi). 

‘aydo  bo‘lish  bosqichi  yangi  tashkilotning  tashkil  etilish  bosqichi  yoki  yangi  boshliqning 

kelishi bilan bog‘liqdir. Bu bosqichda maqsadli yo‘l-yo‘riqlar (tashqi tashkilotniki) beriladi, mehnat 

jamoasining rasmiy tuzilishi, boshqaruv organlari, hisobot berish tizimlari loyihalashtiriladi. 

Shakllanish  bosqichi  –  norasmiy  kichik  guruhlarning  vujudga  kelishini  nazarda  tutadi. 

Bunda tashqi ta’sir ichki turtkilar bilan almashadi, shuningdek, jamoaning ijtimoiy fikri shakllanadi. 

Mazkur  bosqich  jamoani  boshqarish  uchun,  ayniqsa,  murakkabdir.  Bir  tomondan,  kichik 

guruhlarning tashkil etilishi obyektiv jarayon bo‘lib, rahbar bunga halaqit bera olmaydi.  

Barqarorlashuv  bosqichida  jamoaning  yetuklik  holatiga  erishiladi.  Bunda  jamoaning 

norasmiy  tuzilmasi  tashkil  etilgan  va  ishlayotgan  bo‘ladi,  muvozanat  shartlari  belgilangan, 

jamoaning ijtimoiy normalari tashkil to’gan, jamoatchilik fikri qaror to’gan bo‘ladi. Bunday jamoa 

yetarli darajada barqaror, tashqi ta’sirlarga qarshilik ko‘rsatishi mumkin. 

Tashqi va ichki omillarning ta’sir ko‘rsatishi natijasida (iqtisodiy vaziyatda, tashqi muhitda) 

jamoa barqarorlashuv (takomillashuv) yoki inqiroz bosqichiga o‘tishi mumkin.