10-mavzu. K orxona va tashkilotlarda xodimlar xulq- atvorini boshqarish

Shaxsning guruhlardagi xulq-atvori 

Рersonalni boshqarish sohasidagi o‘zaro bog‘liq harakatlar zanjirida xodimni ishga olishdan 

tortib,  uning  tashkilotdan  ketishiga  qadar  menejerlar  vaqtining  50-80%i  guruhlardagi  faoliyat 

turlariga  sarflanadi.  Har  qanday  rahbar  ishining  samaradorligi  guruhlardagi  ishning  o‘ziga  xos 

xususiyatlarini tushunish va menejerlar guruhining a’zosi sifatida to‘g‘ri harakat qilish va o‘zining 

guruhdagi ishini boshqarish bilan chambarchas bog‘liqdir. Keyingi yillardagi tadqiqotlar guruhlarda 

amal qiladigan va ish ko‘rsatkichlariga ta’sir ko‘rsatadigan ayrim kuchlarga aniqlik kiritdi. 

Shunday qilib, yuqoridagilardan kelib chiqqan holda aytish mumkinki: 

-  kishilar guruhlarda doimiy ravishda bir-birlari bilan bog‘liq ravishda yashaydilar; 

-  bir  guruhning  odamlari  umumiy  normalarga  ega  bo‘ladilar  va  umumiy  maqsadlarni 

qo‘llaydilar; 

-  guruhlar bir xil vazifalarni bajarmasliklari mumkin. Ularning hammasi ma’lum darajada 

ixtisoslashgan.  Haqiqatda  ularning  ixtisoslashuvi  odamlarning  ehtiyojlariga  bog‘liq 

bo‘ladi; 

-  shaxslar ko‘‘gina guruhlarda ishtirok etadilar. Guruh inson hayotining tabiiy va muqarrar 

bir qismi hisoblanadi. Guruhlar doimiy muvaqqat va tasodifiy bo‘ladi; 

-  ayrim guruhlar erkin bo‘ladi. Ularga odamlar o‘z xohishlari bo‘yicha kiradilar. Boshqalar 

majburiy  xarakterda  bo‘ladi  (masalan,  biz  dunyoga  kelib  oila,  etnik  guruhyoki  millat 

tanlamaymiz); 

-  guruhlar o‘rtasida va guruh ichida kelishmovchiliklar bo‘lishi tabiiy. Kelishmovchiliklar 

shaxsiy, shaxslararo, guruhlararo, ijtimoiy bo‘lishi mumkin. Kelishmovchiliklar oqibatida 

kichik  guruhlar  ‘aydo  bo‘ladi,  boshqacha  fikrlovchilar  guruhdan  chiqib  ketadi,  «hamma 

---

baloga giriftor odam» tanlanadi, guruhda tashkiliy o‘zgarishlar sodir bo‘ladi, yangi rahbar 

keladi yoki almashtiriladi, guruh tarqalib ketadi. 

Guruhlarni  (ularni  shakllantiruvchi  va  ta’sir  ko‘rsatuvchi  kuchlar)  tushunish  samarali 

boshqaruvni yo‘lga qo‘yish uchun juda muhimdir.