1. Yuqori siydik chiqarish yo‘llarining tug‘ma nuqsonlari

2.17.1.1. Buyrak son jihatidan anomaliyasi

Buyrak aplaziya (ageneziya)si. Odatda hech qanday klinik belgilar namoyon bo‘lmaydi. Ko‘pincha ikkinchi buyrak patologiyasi bilan tekshirish paytida yoki qandaydir boshqa kasallik natijasida tasviriy rentgen bajarilganida aniqlanadi. Aniq tashxis qo‘yish uchun esa xromosistoskopiya, ekskretor urografiya, retropnevmoperitoneum hamda ultratovush tekshirishlari o‘tkaziladi. Odatda buyrak aplaziyasida qontrlateral buyrak gipertrofiyasi kuzatiladi. Mana shu gipertrofiyali buyrak o‘z funksiyasini me’yorida bajarayotgan bo‘lsa, buyrak yetishmovchiligi kuzatilmaydi. Agar u biron-bir kasallikka duchor bo‘lsa, tegishli simptomlar tezda namoyon bo‘ladi. Bunda oligoanuriya o‘ziga xos belgilardan biri bo‘lib hisoblanadi. Mana shuni hisobga olib, ikkinchi buyrak bor yoki yo‘qligini bilmasdan turib, hech qachon nefrektomiya qilish mumkin emas. Buni aniqlash maqsadida angiografiya qilish lozim (17.1-rasm).

17.1- rasm. Buyrak angiografiyasi. Chap buyrak aplaziyasi.

Ikki tomonlama buyrak aplaziyasi juda kamdan kam uchraydigan hol bo‘lib, odatda bola chala yoki o‘lik tug‘iladi, yoki bir necha kun yashaydi. Shuning uchun bu xildagi patologiyaning klinik jihatdan ahamiyati unchalik katta emas.

Buyrakning ikkilanishi. Eng ko‘p uchraydigan patologiya bo‘lib, buyrak anomaliyalari ichida 10,4 %ni tashkil etadi. O‘g‘il bolalarga qaraganda qiz bolalarda 2 barobar ko‘p uchraydi. Bir va ikki tomonlama ikkilanish farq qilinadi. Buyrak ikkilanishida ikkala segment bitta fibroz kapsulaga ega bo‘lib, buyrakda ikkita jom mavjud bo‘ladi. Deyarli yuqori segment gipoplaziv holatda bo‘lib, unda bitta kosacha, ayrim hollarda esa ikkita kosacha bo‘lishi mumkin. Uning kosachasi kaltagina siydik nayi orqali yoki pastki buyrak jomiga, yoki uning siydik nayiga tutashish hollari kuzatiladi. Yuqori segmentning siydik nayi pastki segment siydik nayiga tutashsa, buyrakning qisman ikkilanishi deyiladi. Agar segmentlarning siydik naylari qovuqqa ayrim-ayrim mustaqil ochilsa, to‘liq buyrak ikkilanishi deb yuritiladi. Ayrim hollarda pastki segment gipoplaziya holatida bo‘lishi mumkin. Umuman, gipoplaziv rivojlangan buyrak morfofunksional jihatdan nuqsonli bo‘lganligidan urodinamik o‘zgarishlar ro‘y berib, surunkali yallig‘lanishga sabab bo‘ladi. Bu ikkilangan buyrakka xos sifatlardir.