1. Silikat texnologiyasi. Keramika va shishalar ishlab chiqarish texnologiyasi

Oq va rangli sementlar
pardoz ishlarida va arxitektura buyumlari tayyorlashda 
ishlatiladi. Oq sement tarkibida temir oksid va marganes oksid kam bo’lgan xom-ashyodan 
tayyorlanadi, bunday hom ashyo maxsus rejimda pishiriladi. Rangli sement olish uchun oq 
sementga ishqorga chidamli mineral pigmentlar qo’shiladi. 
Sulfat ta’siriga chidamli sement
dengiz suvi ta’sirida turadigan temir-beton 
konstruksiyalar va qorishmalar tayyorlashga ketadi. 
Plaetiklashtirilgan sement
tayyorlash uchun klinker mahsus qo’shimcha bilan birga 
maydalanadi. Bunday sementning plastikligi yuqori bo’ladi, undan tayyorlangan qorishma 
qolipga yaxshi joylashadi, bunday sement qorishma va betonning sovuqqa chidamliligini 
oshiradi hamda suv o’tkazuvchanligini pasaytiradi. 
Gidrofob sement
olish uchun klinker gidrofoblashtiradigan (suv shimdirmaydigan) 
qo’shimcha bilan birga maydalanadi. Bunday sementni uzoq vaqt (xatto nam muhitda ham) 
saqlash mumkin; bunda sementning sifati pasaymaydi, u yuqori plastiklikka ega bo’ladi. 

---

Gidrofob sement qo’shilgan betonlarning suv shimuvchanligi kam, sovuqqa chidamliligi 
esa yuqori bo’ladi. 
Mahalliy hom ashyodan foydalanib, arzon sementlar tayyorlanadi. Shlakli, ohak-
shlakli, ohak-kulli, ohak-pusiolanli sementlar shular jumlasidandir. Bu xil sementlar u 
qadar muhim bo’lmagan inshootlarga ishlatiladi. 
Sement ishlab chiqarish.
Bu jarayon 75 ... 80% tabiiy kalsiy karbonat (ohaktosh 
bo’r yoki marmar) hamda ma’lum tarkibga ega bo’lgan 20 ... 25% oson suyuqlanuvchan 
tuproq arashlashmasidan tashkil topgan shixtani bir-biri bilan yopishoq massa hosil 
qilguncha kuydirishdan iborat. Sement ishlab chiqarish ikki: xo’l va suyuq usullarda olib 
boriladi. Bizda, deyarli, xo’l usuldan foydalaniladi. Xo’l usul; homashyo materiallari 
maydalangandan so’ng, ular aralashtiriladi va suvli muhitda sharli tegirmonda yanchiladi. 
Natijada tarkibida 35 ... 40% suv bo’lgan quyuq suspenziya (pastasimol hosil bo’ladi. Bu 
suspenziyalar tarkibini bir xillashtirish uchun ular basseynlarga yig’ilib, yaxshilab 
aralashtiriladi. Hosil qilingan massa (shlam deb ataladi) shu basseynda saqlanadi va kerakli 
miqdordagisi uzluksiz ravishda kuydirish pechlariga o’tkaziladi. 
Pechning pastki qismiga o’txona joylashtirilgan bo’lib, u yerda toshko’mir changi, 
suyuq qozon yoqilg’ilari yoki tabiiy gaz yoqilg’i sifatida ishlatiladi. O’txonadan chiqqan 
o’ta qizigan kuyindi gazlar shlam xarakatiga qarshi yo’nalishda pechning yuqori tomoniga 
yo’naladi. Shlamdan oldin suv bug’lanadi, sungra gil tuproqli minerallar suv ajralishi bilan 
parchalanadi. Aralashma pechning pastki qismiga kela boshlagan sari kalsiy karbonat 
parchalanib poroshok holidagi kalsiy oksidga aylanadi va nihoyat yuqori temperatura 
(1200...1300°C) ta’sirida bu oksidlar sun’iy minerallarga aylanadi. Massa pechning quyi 
qismiga kelgan sari uning temperaturasi 1400°C ga qadar ko’tariladi va kuyib bir-biri bilan 
yopishib (chala suyuqlanib) donador massa — klinker hosil qiladi. Klinker sovitish 
kamerasiga utkaziladi va u 2 — 4 hafta davomida yetiltirish maqsadida omborlarda 
saqlanadi. So’ngra sharli tegirmonlarda zarrachalar o’lchami 0,1 mmdan kichik holga 
kelguncha yanchiladi. 
Sement pishirish pechlarining o’rtacha unumdorligi 1800 t/sutka yoki 650 ming t/yil.