1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 
Boshqaruv sxemalari. MP ichki ma’lumotlar shinasi.
 
MP dagi 
boshqaruv sxemalarining roli juda muhim bo‘lib, qolgan barcha 
bo‘g‘inlarining talab etilgan ketma - ketlikda ishlashini qo‘llab - 
quvvatlashdan iborat. Boshqaruv sxemalaridan kelgan ko‘rsatmalar 
bo‘yicha navbatdagi buyruk buyruklar registridan chiqarib olinadi, 
ma’lumotlarni nima qilish kerakligi va keyinchalik berilgan topshiriqni 
bajarish bo‘yicha harakatlar ketma - ketligi aniqlab beriladi. 
Boshqaruv sxemalarining eng muhim vazifalaridan biri -
deshifrator yordamida buyruklar registridagi buyruk kodini ochish va 
buyrukni bajarish uchun signallar shakllantirishdan iborat. Undan 
tashqari boshqaruv sxemalari boshqa qurilmalarning qachon va qanday 
tartibda MP ning ichki ma’lumotlar shinasidan foydalanishi mumkinligi 
to‘g‘risida qaror qabul qilish qobiliyatiga ega. 
Ma’lumotlarning ichki shinasi AMQ bilan barcha registrlarni bir - 
biri bilan bog‘lab, MP ichida o‘zaro ma’lumot almashinishini 
ta’minlaydi. 
Yuqoridagi chizmalardan ma’lumki, MP ning har qanday 
funksional bloki hamma vaqt ma’lumotlarning ichki shinasiga ulangan 
bo‘ladi. Lekin boshqaruv sxemalaridan muayyan signal kelib tushmasa, 
funksional bloklar bu ma’lumotlardan foydalana olmaydi. 
MP ning barcha funksional qismlari ichki ma’lumotlar shinasi 
bilan ikki tomonlama aloqa liniyalariga ega. Ya’ni ular ichki shinadan 
ma’lumot olishi va o‘zidagi ma’lumotlar nusxasini shinaga uzatib turishi 
mumkin. 

---

78 
Protsessor 
qurilmalarini 
yaratishdagi 
ikki 
yondashish. 
Belgilangan maqsad va vazifalardan kelib chiqib, avtomatlashtirish 
tizimlarida 
asosan 
ikki 
ko‘rinishdagi 
mikroprotsessorlardan 
foydalaniladi. Qattiq mantiqli va programmalashtiriladigan mantiqli 
qurilmalar MP larni yaratishda o‘ziga xos ikki yondashuv xisoblanadi. 
Qattiq mantiq strukturali MP lar o‘rta va kichik integratsiya 
darajasidagi integral sxemalar asosida yaratiladi. Ular maxsus platalarga 
joylashtirilib, ichidagi elementlar unga yuklatilgan vazifalardan kelib 
chiqib bir - biri bilan ulangan bo‘ladi. Funksional strukturadagi har 
qanday o‘zgarish (vazifa yoki maqsadning o‘zgarishi) chiqish 
liniyalarini qayta uzib - ulashni taqoza etadi. Qattiq strukturali MP larni 
loyixalash va tayyorlashda har gal maqsadlar o‘zgarishi yuz berganda 
struktura va o‘zaro bog‘lanishlarni yangidan tuzib chiqish zarurati 
tug‘iladi, oqibatda vaqt, moddiy harajatlarning oshadi va bu qattik 
mantiqli MP larning salbiy tomonlaridir. 
Shunday bo‘lsada, o‘n minggacha tranzistorlarni bitta kristallda 
joylashtirgan yuqori zichlikdagi katta integral sxemalar boshqaruvchi 
raqamli qurilmalar samaradorligini bir necha barobar oshirishi mumkin. 
Lekin KIS ning aktiv komponentlari orasidagi ulanmalarning 
murakkablashib ketishi ularni tor vazifali yoki buyurtma asosida 
tayyorlanadigan qilib qo‘yadi. 
Programmalashtiriladigan mantikli Dasturli boshqaruv asosida 
ishlaydigan standart, universal KIS larning paydo bo‘lishi MP larning 
yangi sinfini vujudga keltirdi.