1. Ómir iskerligi qáwipsizligi páni haqqında túsnik. Ómir iskerligi qáwipsizligi pániniń maqseti hám waziypaları


Tábiyiy qásiyetli ayriqsha jaǵdaylar ham olardan qorǵaniw



Download 458,5 Kb.
bet13/30
Sana09.06.2022
Hajmi458,5 Kb.
#648203
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   30
Bog'liq
Lektsiya teksti Omir qawisizligi

Tábiyiy qásiyetli ayriqsha jaǵdaylar ham olardan qorǵaniw.
Reje
1 Geologiyalıq qáwipli jagdaylar.
2.Gidrometrologiyaliq qáwipli jagdaylar.

Geologiyaliq qáwipli hádiyseler (jer silkiniw, kóshki, jemiriliw, shógiw hám t.b.). Jer silkiniw- jer astinda joqari mantyasinda tosattan júz beretugin qiymildawlar hám jariliwlar netiyjesinde juzege keletugin hám tolqinlar kórinisindegi uzaq araliqlarǵa uzatilatugin jer asti silkiniwler hám jer usti qozgalislar.


Jer astindaǵi siysmik tolqinlar tarqalip atirǵan orindi jer silkiniw gipotsentor (orayi) delinedi. Jer betiniń gipotsentr ustindegi jeri epitsentor delinedi. Jer silkiniw kúshi 12 balli seysmik shkala (MSK-64) menen ólshenedi. Jer silkiniwdiń energetik ushin magnitudadan paydalaniladi. Jer silkiniw shártli turde kúshsiz (1-4 ball) kúshli (5-7 ball) hám wayranalar keltiriwshi (8 hám onnan artiq ball) silkiniwlerge bólinedi.
Jer silkiniudits 4 turi bar tektonik, vulkan, dinudatsion hám antropogen.
Tekgonik jer silkiniuler barliq jer silkiniwdin 80-85% in quraydi. Tentonik jer silkiniwdin epitsentri taw payda boliwshı aymaqlarında jaylasadı hám tiykarinan eki aymaqta juz beredi.
Tınısh okean seysmik aymagı Alyaska, Kamshatka, Kuril atawları, jana Gvineya hám Yaponiyani óz ishine aladi.
Alp-Gimalay seysmik aymaǵı Jer orta teńizi, Karpat, Kavkaz hám Orayliq Aziya taw (jınısları awırlıq kúshi) arqalı Altay, Sayan, Baykal hám Indoneziyani óz ishine aladı.
Kóshki- taw eteklerinde teńiz, kól hám dáryalar tik kurǵaqliqlarinan topiraq hám taw jınıslarınıń awirliq kúshi astinda páske jıljıydı.
Kóshkiniń kóp ushiraytuǵın sebeplerinen biri taw jan bawirlariniń juwılıwı tásirinde izgarlaniwi jer silkiniw yaki insan xizmeti (partlatiw isleri hám basqa) boliwi mumkin. Kóshki kólemi onlap hám juzlep metrge, ayrim jaǵdaylarda odanda asıwı múmkin. Kóshki tezligi jilina bir neshe metrden minutına bir neshe metr boliwi mumkin. Kóshkinin eń ulken tezligi jer silkiniw waqtina tuwra keledi. Topiraq jıljıwı turar jay hám islep shiǵariw imaratlarina, injenerlik hám jol imaratlarina, magistral trubalari hám elektr tarmaqlarina ziyan jetkiziwi hám wayran qılıwı menen birge, adamlarǵa jaraqat jetkiziwi hám Qurban boliwina alıp keliwi múmkin.
Cunami-tiykarınan suw asti silkiniwler waqtında teńiz tubi úlken maydanlardiń tómenge yaki joqariǵa jıljıwı nátiyjesinde júzege keletugin, teńiz tolqınınan ibarat qáwipli tábiyiy hádiyse.
Gidrometrologiyalıq qáwipli hádiyseler (suw tasqını, suw kóteriliwi hám sel aǵimi)
Suw tasqini- qar eriwi, kushli jawin, suwdiń samal jerdeminde quwip keliniwi, muz bólekleriniń tıǵlıwı hám tagi basqa hallarda dárya, kól yaki teńiz suwlari juzi keskin kóteriliwi nátiyjesinde qırǵaqshılıqtıń, kóp bólimi suw astında kalıwı.

Download 458,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish