1. Kichik biznes va tadbirkorlik tushunchasi hamda uning mohiyati

Uchinchidan, qishloq xo’jaligida tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishda belgilangan normalarda ifoda etadi. Salbiy oqibatlarning oldini olish choralarini ko’radi; alohida tadbirkorlik subyektlarining monopolistik faoliyatini cheklaydi. Tovar bozorlarida sog’lom raqobatni rivojlantirish va tadbirkorlikni kafolatlaydi.
Qishloq xo’jaligida tadbirkorlik faoliyatining muhim sharti tadbirkorlarni davlat ro’yxatidan o’tkazish hisoblanadi. Yakka tartibdagi tadbirkorlik davlat ro’yxatidan o’tkazilgandan keyin fuqaroga tadbirkorlik bilan shug’ullanish uchun huquq beriladi.
O’zbekiston Respublikasining 1998 yil 30 aprelda qabul qilingan «Dehqon xo’jalish to’g’risida»gi Qonunining 6- moddasiga ko’ra, dehqon xo’jaliganing boshlig’ini davlat ro’yxatiga olish doimiy yashash joyidagi tuman hokimligi tomonidan ariza berilgan paytdan e’tiboran uch kun ichida amalga oshiriladi. Dehqon xo’jaligi boshlig’iga yer uchastkasiga umrbod egalik qilish va davlat ro’yxatidan o’tkazilganlik to’g’risidagi guvohnoma beriladi.
Qo’rg’on, qishloq va ovul fuqarolar o’zini o’zi boshqarish organlari har bir dehqon xo’jaligini xo’jalik kitobiga kiritib, unda dehqon xo’jaligining tarkibi, xo’jalik boshlig’i yoxud uning vazifasini boshqaruvchi shaxs, shuningdek xo’jalikning tashkiliy- huquqiy (yuridik shaxs tashkil etgan holda yoki yuridik shaxs tashkil etmasdan) to’g’risidagi ma’lumotlarni qayd etadi. Agar qishloq xo’jaligida tadbirkorlik subyekti yuridik shaxs sifatida tashkil qilinsa, ularni ro’yxatga olish belgilangan tartibga asosan amalga oshirilib, yagona davlat reyestriga kiritiladi.
Dehqon xo’jaligi davlat ro’yxatidan o’tkazilgan paytdan boshlab tashkil etilgan hisoblanadi. Qishloq xo’jaligida tadbirkorlik faoliyatining mazmunini erkin amalga oshi- riladigan, qonun bilan taqiqlanmagan faoliyat tashkil etadi. Shu sababli, hamma qishloq xo’jalik tadbirkorlik subyektlariga moddiy, moliyaviy, mehnat, axborot va tabiiy resurs larni olishda keng imkoniyatlar beriladi.
Qishloq xo’jaligida tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishda tarmoq ishlab chiqarishining o’ziga xos xususiyati, ishlab chiqarishning muhim vositasi sifatida yerdan foydalanishga asoslanadi. Bundan tashqari, , ish davri bilan ishlab chiqarish vaqtining nomutanosibligi, tabiiy ob-havo sharoitiga bog’liqligi, tuproqning holati, yerning irrigasiya va meliorativ holatini inobatga olishning i shular jumlasidadir. Dunyoda insoniyat yashashi va ehtiyoji uchun faqat qishloq xo’jaligi sohasida dehqon va fermer va boshqa xo’jaliklarni tashkil qilib, oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqariladi. Shu sababli, qishloq xo’jaligida tadbirkorlik faoliyatini tartibga solishda qishloq xo’jalik ishlab chiqarishining biologik jarayoni, yer va boshqa tabiiy resurslardan foydalanishning o’ziga xos xususiyatlari, qishloq xo’jaligini davlat tomonidan tartibga solishning ustuvorligi, qishloq xo’jaligining iqtisodiy raqobatbardoshlik xususiyatlari, qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishini sohalashtirish va ixtisoslashtirish tuzilmaviy o’zgarishlarining alohida muhim o’rin tutishi, dehqonchilikni rivojlantirishning ijtimoiy, siyosiy va iqtisodiy ahamiyatg aega.
Qishloq xo’jaligida xususiy biznes va tadbirkorlik faoliyatini tartibga solishda: