1- mavzu.“Мehmonxona xo’jaligi marketingi” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

Daromadlar mezoni. Bir pog’onali sotish kanali sotishlarning, tabiiyki, foydaning ham nisbatan yuqori hajmini ta’minlaydi, chunki mahsulotni sotishdan tushgan tushumning hammasi to’liqligicha mehmonxonaning tasarrufiga o’tadi.
Xarajatlar mezoni. Ikki pog’onali sotish kanali, ya’ni mehmonxona mahsulotlarini chakana sotuvchi orqali etkazib berish rejalashtirilayotgan sotishlar hajmiga erishish xarajatlari ulgurji sotuvchining xarajatlaridan kam bo’lgandagina (reklama faoliyati xarajatlarini ham hisobga olganda) maqsadga muvofiq bo’ladi.
Egiluvchanlik mezoni. Sotish kanallarining amal qilishi vaqt va makon o’zgarishlari ta’sir qiladigan harakatchan jarayondan iborat. Bu esa marketing logistikasi va bitimlarni tuzish jarayonlarini optimallashtirish maqsadida sistemali tarzda o’zgartirishlar va aniqliklarni kiritishga majbur qiladi.
Nazorat mezoni. Marketing amaliyotida qayd qilinganki, mehmonxona mahsulotlarini sotishda vositachilik bo’g’inlari qancha ko’p bo’lsa, nazorat sharoitlari shuncha kuchsiz bo’ladi, demak, mojarolarning kelib chiqishi uchun sharoitlar ham ko’proq. Chunki har bir vositachi ko’pincha kanalning boshqa ishtirokchilari manfaatlariga mos kelmaydigan o’zining iqtisodiy manfaatlaridan kelib chiqadi.

3. 
   Tijorat vositachilarini tanlash va ular bilan aloqalar o’rnatish.
   

Yuqorida aytilganidek, mehmonxona o’z zaxirasida bir necha turdagi sotish kanali va uni qurishni tashkillashtirish uslublariga ega. U o’z sotuvini mustaqil tashkil etishi, hududlarda va chet elda vakillik sub’ektlarini ochishi, o’z shtatiga agentlarni qabul qilishi yoki boshqa yuridik shaxslar bilan agentlik shartnomalarini tuzishi mumkin.
Taqsimot kanalini qaysi tamoyil bilan qurishdan qat’iy nazar, vositachilarni tanlashda quyidagi mezonlarni ajratib ko’rsatish maqsadga muvofiq:
 ish tajribasi va professionalizm;
 vositachi tomonidan egallangan hudud;
 maqsadli bozorni egallash;
 vositachining tashkiliy-huquqiy mavqei;
 foydalaniladigan sotish usullari va texnologiyalari;
 o’zaro hisob-kitob tizimining oddiyligi va ishonchliligi;
 ish reputastiyasi.
Ish tajribasi va professionalizm – sotish kanalini tashkil qilish uchun vositachi tanlashning muhim mezonlaridan biri. Professionalizm, ishga oid bilimlar, mahsulotni iste’molchiga etkazish usullariga ega bo’lmaslik sotish kanalini samaradorligiga tahdid soladi. Mazkur faoliyatda ish tajribasi – bu sohada muhim unsur, vositachining ijobiy yoki salbiy ish tajribasi turoperator professionalizm aksi sanaladi.
Vositachi tomonidan egallangan hudud – vositachining geografik ahvolini tavsiflovchi va o’z faoliyati bilan ma’lum hududni egallash imkoniyatini belgilovchi mezon. Shubhasizki, bir agent–jismoniy shaxs yirik agentlik bilan taqqoslanganda u egallagan hududni egallay olmaydi.
Maqsadli bozorni egallash – mezon yuqoridagiga biroz yaqinroq. Undan farqi shundaki, u aniq hududga qaratilmagan, balki iste’molchiga mo’ljallangan. U vositachini maqsadli bozorning qancha qismini nazorat qilishini ko’rsatadi.
Vositachining tashkiliy-huquqiy mavqei kanalni shakllantirish usuliga ta’sir ko’rsatadi. Agar agent jismoniy shaxs bo’lsa, u xo’jalik sub’ekti bo’la olmaydi. Shuning uchun bunday agentlik faoliyatidan faqat to’g’ridan-to’g’ri marketing kanalida foydalanish mumkin.
Foydalaniladigan sotish usullari va texnologiyalari turoperatorga vositachi tanlashda asosiy mezonlardan biri sanaladi. Bunda faoliyat rastional va samaraliroq tarzda tashkil qilinadi.
O’zaro hisob-kitob tizimining oddiyligi va ishonchliligi – mezon asosida o’zaro hisob-kitobning ishonchliligi va tezligi muammolari echiladi. Buning natijasida sotish kanalida sotish tezligi o’sadi.
Ish reputastiyasi obro’yi – baholashda ma’lum qiyinchiliklarga qaramasdan vositachi tanlashda muhim mezon sanaladi. Sotish kanalida yomon reputastiyali vositachidan foydalanish faqat o’sha sotish kanaliga emas, balki korxonaning umumiy sotish strategiyasiga xam ta’sir qiladi.
Taqsimot strategiyasining maqsad va vazifalaridan kelib chiqib, berilgan mezonlardan foydalanish sotish kanalini tashkillashtirish uchun vositachini aniqlash imkoniyatini beradi. Bu bilan bir vaqtda turistik mahsulot uchun u yoki bu sotish kanalini qurishda vositachi sifatini baholash muammosidan tashqari ularning sonini ham aniqlash kerak. Buni aniqlashning uch usuli mavjud:
 tez tarqatish;
 eksklyuziv tarqatish;
 selektiv tarqatish.