Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Ҳароратни кам ўтказадиган полимер 
ашёлар. Ҳароратни кам ўтказадиган ашё­
лар аввало енгил, етарли даражада мус- 
таҳкам ва техник шароитларга тўла жа­
воб бериши керак. Полимер ашёлар ана 
шундай ашёлардандир. Буларга кўпик қат-
15.2-расм.
Ёғоч синчли бино 
лам, серғовак қатлам, ари инисимон қат- 
деворларини фибролит би- 
лам ва шунга ўхшашлар киради. Кўпик 
лай қуриш: 
қатламли полимер ашёдаги тартибсиз
/-Ф и б р о л и т плитанинг биринчи 
тарқалган ғоваклар газ билан тўлган
қатлами; 
2—
 иккинчи қатлами; 
г л 
г
J
з
— сувоқ. 
бўлиб, улар ўзаро туташ бўлмаган тузи-
390

---

лишга эга. Кўпик ва серғовак қатламлар мустаҳкамлигига кўра бикр 
ва қайишқоқ хилларда ишлаб чиқарилади. Серговак қатламлар кўпик 
қатламларга нисбатан оғир, газ ўтказувчанлиги эса каттадир.
Бикр ҳамда қайишқоқ серғовак кўпик қатламлар қурилишда 
иссиқ-совуқ ўтказмаслик мақсадларидагина эмас, балки товуш 
ютувчан ашёлар сифатида ҳам ишлатилади. Серғовак ҳамда кўпик 
қатламлар қиздирилган смолаларни кўпиртириб, кейин қолипларга 
қуйиб тайёрланади. Полимерлардан олинадиган иссиқ-совуқни кам 
ўтказадиган ашёларнинг ҳажмий оғирлиги 
1 0
дан 
2 2 0
кг/м
3
гача. 
Иссиқ-совуқ ва товушни ўтказмаслик кўрсаткичлари олинган ма\- 
сулотнинг ҳажмий оғирлигига боғлиқ.
Кўпик қатламлар бошқа хилдаги полимерлар, газлама, фанер ва 
шунга ўхшаш ашёлар билан яхши ёпишиш хусусиятига эга. Полисти­
рол, полихлорвинил ва полиэфир смолалар асосида тайёрланадиган 
иссиқ-совуқни кам ўтказадиган кўпик қатлам плиталар қурилишда 
катта аҳамиятга эга бўлмокда. Икки сирти сувга чидамли фанер билан 
ёпиштирилган кўпик-қатлам плита 15.3-расмда тасвирланган. Бун­
дай плиталар республикамизда ишлаб чиқарилмокда. Кўпик ва серго­
вак қатламли плиталар иссиқ-совуқни ўтказмаслик даражаси бўйича 
қалинлиги 2,5 ғиштли деворлар ўрнини боса олади.
Мипора 
— боғловчи модда мочевина-формальдегид смолала- 
ри, кўпиртирувчи ва қотирувчи моддаларни қориштириб, кейин 
қолипга қуйиб чиқарилади. У қалинлиги 100 ва 200 мм бўлган блок 
шаклида тайёрланади. Қолипдан олинган мипора блоклари уч кун 
давомида 30—50°С ҳароратда қуритилади. Унинг асосий камчилиги 
унча мустаҳкам эмаслигидир. Иссиқ-совуқни кам ўтказадиган пласт­
масса ашёлари ўта зарарли муҳит 
таъсирига чидамлидир. Сув, ҳар хил 
кислота, ишқор ва спиртлар таъ­
сирида бундай ашёлар ўз хусусият- 
ларини ўзгартирмайди. Уларнинг 
камчилиги — пластмасса ашёларига 
хос бўлган ёнувчанлигидир.