Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

IV тоифали икки қатламли йўлнинг 
қуйи қатлами
В 2,4 (3 0 )
В15 (2 0 0 )
7
I—V тоифали йўлнинг асоси
В 1,2 (1 5 )
В 5 (7 5 )
Ўзбекистон шароитида йўлбоп цемент-бетоннинг совуққа чи­
дамлилигини ва етарли зичлигини таъминлаш учун қоришманинг 
сув-цемент нисбати юқори қатлам учун 0,5 дан, қуйи қатлам учун 
эса 0,6 дан кўп бўлмаслиги керак. Бетон қоришмасининг қуюқ- 
суюқлиги (конуснинг чўкиши) машиналар воситасида ётқизил- 
ганда 2 см, юза тебраткичлар ишлатилганда эса 4 см. дан кўп бўлмас- 
лиги лозим. Йўлбоп бетон қоришмасини машиналарда ташилганда
348

---

кетган вақт (ҳаво ҳарорати 20—30°С бўлса) 30 дақиқадан ошмас­
лиги лозим. Агар ҳарорат 30°С дан юқори бўлса, қоришмани та­
шиш вақги махсус тажриба натижасига кўра аниқланади. Совуққа 
чидамлилик маркаси 5 %ли натрий хлор эритмасида синаганда, 
25—200 циклни ташкил этиши керак.
С И Н О В С А ВО Л Л А РИ
1. Бетон нима?
2. Майда-йирик тўлдирувчиларнинг бетон учун яроқли эканлигини аниқлаш 
ва унинг турлари тўғрисида сўзлаб беринг.
3. Бетон хоссаларини яхшилашла қўшилмаларнинг аҳамияти. Унинг хоссала­
ри, мустаҳкамлигининг назарий асослари ва уларни яхшилаш усуллари тўғрисида 
гапириб беринг.
4. Бетоннинг физик, механик ва деформатив хоссалари, унинг маркалари ва 
классларга бўлиниши.
5. Бетон таркибини ҳисоблаш ва бетон хоссаларига С /Ц нисбатининг таъсири.
6. Бетон қоришмасини тайёрлаш, ташиш, зичлаш ва қотириш технологияси.
7. Гидротехник ва зарарли муҳит таъсирига чидамли бетонлар ҳамда ўтга чи­
дамли, радиацияни ўтказмайдиган, кўп кавакли ва йирик кавакли бетонлар.
8. Енгил бетон хоссалари.
9. Гипс ва қум-бетон нима?