درس اول Birinchi dars Fors tili

parvarish qiladi

komak mikonad		yordam beradi
ānhā		ular
ābyāri mikonand		sug’oradilar
mirasad		yetiladi
mičinim		teramiz

Unli tovushlarning so’z boshida va oxirida ifodalanishi
Oldingi darslarda cho’ziq unlilarning so’z boshida kelishi haqida ma’lumot berilgan edi. Bu darsimizda qisqa unlilarning so’z boshi va so’z oxirida yozuvda yozilishi haqida gapiramiz.

Qisqa unlilarning so’z boshi, so’z o’rtasi va so’z oxirida ishlatilishi o’zaro farq qiladi.

“a” qisqa unlisi so’z boshida alif- zabar belgisi bilan ishlatiladi: اَ – اَبْر [abr] – “bulut”;

“a” qisqa unlisi so’z o’rtasida __َ zabar belgisi bilan ifodalanishi oldingi darslardan ma’lum: زَن [ zan] – “ayol”;

“a” qisqa unlisining so’z oxirida kelishi uchramaydi.

“e” qisqa unlisi so’z boshida alif-zir belgisi bilan ifodalanadi: اِ - اِبْتدا [ebtedā] – “boshlanish”;

“e” qisqa unlisi so’z o’rtasida ( ِ ) zir beligisi bilan ifodalanadi: اِحتِرام [ehterām] – “hurmat”;

“e” qisqa unlisi so’z oxirida ه hoye havvaz harfi bilan yoziladi: اِجازه [ejāze] – “ruxsat”.

“o” qisqa unlisi so’z boshida alif-pish belgisi bilan ifodalanadi: اُ – اتُوبوسْ [ otubus] – “ avtobus”;

“o” qisqa unlisi so’z o’rtasida _ُ__ harakati bilan ifodalanadi: دُزْد [ dozd] – “ o’g’ri”;

"o" qisqa unlisi so'z oxirida deyarli uchramaydi. Uchragan hollarda “ و “ harfi bilan yoziladi: تو [ to] - “sen” , دو[do] –“ikki”.

Matn

Bāγ-e anār
Ahmad pesar-e xāle-ye man ast. Pedar-e Ahmad bāγbān ast. U yek bāγ-e anār dārad. Bāγ-e u xeyli bozorg va zibā ast. Har sāl dar in bāγ anār ziyād ast. Pedar-e Ahmad deraxthāye anārrā xub parvareš mikonad. Ahmad be pedar-e xod komak mikonad. Ānhā deraxthāye anārrā ābyāri mikonand. Dar pāiz anārhā mirasad. Man be Ahmad komak mikonam va mā hame anārrā mičinim. Bāγ-e anār dar fasl-e pāiz xeyli zibā ast.
1-mashq. Quyidagi jadvalni daftaringizga ko’chiring va esda saqlang.