Zoologiya(Omirtqali) pa'ninen Laboratoriyalıq jumıslar Jumıstı orınlawǵa kórsetpeler

Sırtqı dúzilisi
Basqa balıqlar sıyaqlı akulanıń uzın deneside anıq bólinbeydi-basqa, gewdege hám quyrıqqa. Bası gewdeden bólek emes (15 s). Ol shama menen sońǵı saǵaq tesigi arqalı shegaralanadı; al gewde menen quyrıq-kloaka arqalı bólinedi.
Bası uzın tumsıq-rostrum menen tamamlanadı, basınıń tómeninde kese jaylasqan taǵa tárizli awız bar. Awız tesiginiń sırtqı múyeshleri boyınsha rudimentli aldınǵı visceral taǵası-erin shemirshegin teri astınan sıypalap biliwge boladı. Awız aldında ońnan hám soldan tanıwı kórinip turadı, ol qutınıń iyis seziw shemirsheginde iyis seziw organı jaylasqan. Basınıń qaptalında úlken kózleri ornalasqan. Onıń artında jutqınshaqqa baratuǵın dóńgelek tesigi bar. Bul shashıratıwshı yamasa rudimentar saǵaq sanlaǵı bolıp esaplanadı. Tik bes saǵaq tesigi arttan bastıń qaptalınan ashıladı. Taq qalashları jıynalıp, arqasında bólek-bólek teri jıyrıǵın, keyin quyrıqtı hám qursaq bóliminde kishkene artqı bólip shıǵarıw qalashın quraydı. Geterocerkal quyrıq qalashı ústingi úlken qalashtan turıp onda omırtqanıń ushı dawam etiledi hám kishi tómengi bólimnen turadı. Akulada jup kókirek hám jup qursaq qalashları bolıp olar denesine gorizontal jaylasqan. Erkeginde qursaq qalashınıń ishki bólimi ayrıqsha shaǵılısıw organına aynalǵan.
Akulanıń quyrıǵı háreketti alǵa kúsheytiwde eń baslı organ sanaladı. Kókirek qalashı artqa qıymıldap, qursaq qalashları menen birge tereńlik hám burılıw xızmetin atqaradı.
Akulanıń barlıq denesi mayda hám qattı plokoydlı qabırshaq penen jabılǵan, onı qol menen barlawǵa boladı. Deneniń geypara bólimlerinde (qalash túpleri) qabırshaqlar ótkir tikeneklerge aynalıwı múmkin. Jaǵında jaylasqan plokoydlı qabırshaqlar-naǵız tisleri bolıp sanaladı.





15-súwret. Akula denesiniń qaptalınan kórinisi.
1-awız, 2-saǵaq tesigi, 3-suw shashratqısh, 4-kókirek qalash, 5-qursaq qalash, 6-arqa qalash, 7-quyrıq qalash, 8-rostrum (tumsıq ushı ósimshesi).





16-súwret. Jarıp kórsetilgen akula.
1-venozlıq sinus, 2-júrek aldı, 3-júrek qarınshası, 4-arterial konus, 5-qursaq aortası, 6-akeliwshi saǵaq arteriyaları, 7-tanaw, 8-saǵaq, 9-asqazan, 10-jińishke ishek, 11-juwan ishek (spiral klapanlar kórinisi), 12-tuwrı ishek, 13-artqı shıǵarıw tesigi (kloaka), 14-rektal bezi, 15-bawır, 16-ót qaltası, 17-ót jolı, 18-asqazan astı bezi, 19-talaq, 20-búyrek.

Akulanıń gewde hám quyrıq qaptallarında qaptal sızıǵı anıq kórinip turadı hám mayda sırtqı ayrıqsha kanal tesikleri bolıp teride tereń jaylasqan. Onda teri seziw organları jaylasqan. Qaptal sızıq seziw kanalı, shaqalanıp arman bas jaqqa dawam etedi.

Ishki dúzilisi


Jarıw.Ishki organların anıq kóriw ushın akulanı jarıw kerek. Onıń ushın balıqtı shep qolǵa alıp, yamasa onı shıjım menen jup qalashınan soyıw taxtasına baylap, qayshı menen kloakasınan qursaǵınıń qaq ortası menen kókirek qalashlarınıń túbine deyin kesiw kerek. Onnan keyin usı sızıqtıń shetki noqatı tusınan tereń kese kesindi kesemiz, endi qaptal bóleklerin turip kesindi puxta ishki organları kóringendey etip ashıp bólekleymiz.
Kókirek qalashları tusında qursaq tárepinen qayshı menen iyin belbewi onıń qurlısın kórerliktey etip bóleklenedi, saǵaq apparatı tusınan terini skalpel menen sıyırıp alǵan jaqsı.