Ózbekstan respublikasi veterinariya hám sharwashiliqti rawajlandiiriw mámleketlik komiteti

Terrorizm tu`sinigi.

Terrorizm – ja`miyette turaqsizliq keltirip shig`ariw, xaliqtin` ken` qatlamlarinda qorqiw ha`m qa`weterleniw oyatiwg`a qaratilg`an siyasiy gu`restin` o`zine ta`n usili bolip esaplanadi. Ol jasirin (konspirativ) ruwxtag`i sho`lkemler ta`repinen turaqsizliq keltirip shig`ariw arqali ma`mleketlik ha`kimiyatti iyelew maqsetinde qollaniladi. Terrorshi birleslepeler g`alaba tu`ste bola almag`ani ushin da ko`p jag`daylarda xaliqtin` ken` qatlamlari atinan ha`reket etiw pikirin oyatiw maqsetinde diniy uranlardan niqap sipatinda paydalanadi.
Terrorizmnin` en` tiykarg`i o`zgesheliklerinin` biri bunday ha`reket ta`repdarlarinin` G`zorliq ma`mleketti qulatiwshi ha`m ha`kimiyatqa erisiwin an`satlastiratug`in ala-awizliqqa alip kelediG`,- degen ideyag`a tiykarlanip ha`reket etiwinde ayqin ko`rinedi. Terrorizmnin` ja`ne bir o`zgesheligi hesh qanday uris joq, tinishliq hu`kim su`rip atirg`an demokratiyaliq institutlar is ju`rgizip atirg`an bir sharayatta al`ternativ usillardi a`deyi inkar etken halda, siyasiy ma`selelerdi zorliq joli menen sheshiwge umtiliwinda ko`rinedi.
Amerikali qa`niyge B.Jenkins terrorizmdi ba`ninen de burin qurbanlardan ko`re gu`walarg`a qaratilg`an ha`m qa`weterleniw oyatiwg`a qaratilg`an zorliq, dep bahalaydi. Tag`i bir amerikali siyasattaniwshi J.Lojdin` ta`riyplewinshe, terrorizm tikkeley qurbanlardan ko`re eo`birek adamlar pikirine ta`siro`tkeriw ushin islenetug`in qa`wip yamasa ku`sh isletiw bolip esaplanadi.
Bul sipatlama ha`m bahalawlarda siyasiy ekstremizmnin` og`ada a`hmiyetli bir o`zgesheligi – onin` siyasiy maqset yaki a`meliy na`tiyjelerge emes, al ol yaki bul topilis na`tiyjesinde adamlardin` arasinda, ja`miyetlik pikirde ju`zege keletug`in qa`weterli jan`g`iriq, shawqimg`a erisiwge qaratilg`ani atap o`tilgen. Tap usi ma`niste, o`z aldina aling`an ha`m bir terrorshiliq hu`jiminin` maqseti ekstremistlerdin` ma`mleketlk awdarispaqti a`melge asiriw, puqaralar urisin keltirip shig`ariw siyaqli siyasiy waziypalar menen bir-birine sa`ykes kele bermeytug`ini burinnan ma`lim. Keyin-ala, a`melde, bul muwapiqsizliq ekstremistler jar salip tirg`an maqsetler menen olar erisip atirg`an na`tiyjeler arasindag`i qarama-qarsiliqlarg`a aylanadi.
Bu`gingi ku`nde terrorshiliq usillarinin` a`dewir ken`eygenin atap o`tiw kerek. 1970-jillarda qanday da bir jeke adamg`a yaki siyasiy g`ayratkerge qarsi sho`lkemlestirilgen terror a`meliyati ko`birek ushirag`an bolsa, ha`zir ja`miyetlik orinlarda, samolet, avtobus, poezdlarda jariliwlardi iske asiriw arqali tosattan ko`plep adamlardin` qurban boliwina alip keletug`in qopariwshiliqti islewge itibar berilmekte. Ekspertlerdin` pikirinshe, bunday ha`reketler birinshi gezekte nabit bolg`anlardan ko`re, onin` gu`walarina qaratilg`an boladi.
Sonin` ushin da g`alaba xabar qurallari terrorshilardin` o`z maqsetlerine erisiwinde tiykarg`i quralg`a aylanip barmaqta. Kidnepping yaki girewge adam aliw da mazmuni jag`inan o`zgerip barmaqta. A`welgi waqitta girewge aliwdan maqset pul o`ndiriw bolg`an bolsa, ha`zir terrorshilar tiykarinan xaliq araliq qatnasiqlar tarawinda ha`m ma`mlekette turaqsizliqti keltirip shig`ariw barasinda go`zlengen siyasiy maqsetlerge erisiwdi ko`zde tutadi. Sonin` menen birge bul protsesstin` g`alaba xabar qurallari arqali ken` jaritiliwi ha`m xaliq sanasinda qa`weterli jan`g`iriq beriwine erisiw arqali topardin` ja`miyet aldinda taniliwi da esapqa alinadi. Bunday ha`reket tiykarinda haslinda terrorshilardin` ha`lsizligi ko`rinetug`inin an`law mu`mkin. Sebebi ja`miyette ja`riyach boliwg`a umtiliw, adamlarda qorqiw sezimin oyatiw joli menen sho`lkem o`zinin` basli maqsetine erispekshi boladi. Sonin` ushin da ta`sir o`tkeriw arqali minez-qulqti modellestiriw ha`m belsendilik is-ha`reketin basqariw mu`mkin bolg`an ruwxiy ha`lsiz ha`m ko`z-qaraslarinda turaqliliq joq kimseler orinlawshi sipatinda shig`adi.

4.