Ózbekstan respublikasi joqari hám orta arnawli biLİmlendiRİw miNİstrliGİ Qaraqalpaqstan Respublikası kásiplik bilimlendiriwdi rawajlandırıw hám muwapıqlastırıw basqarması

15-Tema . Jaraqatlanǵanda há awirǵanda birinshi járdem.

Insan jara alǵanda, eń zárúrli zatlardan biri oǵan járdem beriw bolıp tabıladı. Lekin oǵan járdem bergende, siz ózińizdi OITS hám sol sıyaqlı qan arqalı yuqadigan basqa keselliklerden ózińizdi qorǵawıńız kerek. Eger, qandayda bir kiside qanlı jarası bolsa, ol jaǵdayda:

1. Eger ılajı bolsa, jaralanǵan adamǵa jara jayına qattı basıw jolı

arqalı, qandı qanday to'htatishni kórsetiń.

2. Bardı da, yaralangan adam qandı ózi to'htata almasa, ol jaǵdayda, siz járdem berip atırǵanıńızda qannan saqlanıw maqsetinde jaralanǵan jaydı taza hám qalıń látte menen basıwdan aldın, medicinalıq qolǵap yamasa taza plastik paket (

selofan paket) ni qolıńızǵa kiyip alın.

Qanǵa burkangan iyne yamasa basqa ótkir zatlardan ózińizdi ıqtıyat etiń. Jaralardı qurǵaqlay hám taza tańıw sılesi menen qorǵawlang. Ásirese, páleket, urısıw yamasa avarıya sebepli kópshilik jara alǵan jaǵdaylarda birinshi járdem kórsetip atırǵanda ıqtıyat bolıń. Eger qolıngizga qan yamasa adam denesiniń basqa suyıqlıqları tekkan bolsa, ol jaǵdayda demde sabın menen juwıp taslang. Eger, sol sıyaqlı suyıqlıqlar deneńizdi basqa jaylarına tekkan bolsa (ásirese kózlerge), ol jaǵdayda bul jaydı kóp muǵdardaǵı suw menen juwıp taslang.

Infeksiya túsiwiniń aldın alıwda hám de jaranıń tezlew tawır bolıwına járdem beriwde bárinen burın tazalıqqa itibar beriliwi kerek Jaranı emlew ushın... Birinshiden, qolıńızdı jaqsılap sabın menen yuving. Keyin, jara átirapı ni qaynatib sawıpılǵan suw menen sabınlap yuving. Endi bolsa jaranı ózin qaynatib sawıpılǵan suw menen yuving (eger jara ifl oslangan bolsa, sabınlap yuving. Sabın tazalaydı, biraq góshni (muskuldı ) ziyanlashi múmkin) Jaranı tazalayotganingizda, barlıq ifl os zatlardı alıp taslaǵanıńızǵa itibar beriń. Archilib ketken teri ústin da tazalang. Kir bóleklerin alıp taslaw ushın taza qısqısh (pinset) yamasa taza látte yamasa tańıw sılesi isletiwińiz múmkin, olar sterillangan bolıwı ushın, aldın olardı qaynatib alın. Eger ılajı bolsa, jara ústine shprits yamasa rezinalı baloncha arqalı suw shashıń. Jara ishinde qalǵan hár qanday kir bóleksi infeksiya baslawshısı bolıwı múmkin.

Jara tazalanǵannan keyin ústin taza tańıw sılesi yamasa látte menen baylanıstırıp qoyıng. Ol jaranıń dúzeliwine járdem beretuǵın hawanı ótkeretuǵın dárejede jeńil bolıwı kerek. Látte yamasa bintni hár kúni almastırıp turing hám infeksiya belgileri payda bolmaǵanlıǵına itibar beriń

Baylamlar jaralardı taza tutıw ushın isletiledi. Sol sebepli, jaranı qoplab turıwshı tańıw sılesi yamasa látteler birinshi orında taza bolıwı kerek. Boglam ushın isletiletuǵın láttelerdi obdon tazalap yuving, keyin útiklew menen yamasa taza, shań joq orında quyash nurında keptiriw kerek. Álbette, jaranı daslep 180-betda aytılǵanı sıyaqlı etip tazalang. Eger ılajı bolsa, jara ústin aldın steril tańıw sılesi menen qoplang, keyin baylanıstırń. Bunday tańıw sılesilar kóbinese dárixanalarda satıladı. Yamasa ózińiz taza tańıw sılesi yamasa látte tayarlań. Onı qalıń qaǵazǵa o'rang, leykoplastir menen jabıwtiring hám 20 minut duxovkada qaldıring. Duxovkadagi látte astına kastryulkada suw qoyıp qoysańız, látte kuyip qorayib ketpeydi. Hól yamasa patas baylamdı boylagandan kóre onı kómekshi feyilgen jaqsılaw bolıp tabıladı. Eger baylam hól bolıp, ishine kir o'tsa, onı alıp taslang. Kesilgen jaydı qayta yuving hám taza baylam qoyıng. Baylamdı hár kúni almastırıp turing.

Endigina kesilgen, ele taza, túrli infeksiyalar túsip ulgirmegen orınnıń eki tárepin birlestirsangiz, ol tezlew tawır bolıp ketedi. Tómendegi shártlerdiń hámmesi tuwrı kelseǵana kesilgen jaydı tuyıqiting:

• Kesilgenine ele 12 soat bolmaǵan bolsa.

• Kesilgen jay taza bolsa.

• Jaranı sol kúni tikip jabıw ushın medicina jumısshısın tabıwdıń ılajısı

bolmasa.

Kesilgen jaydı jabıwdan aldın, onı qaynatib sawıpılǵan suw menen jaqsılap yuving (eger jara patas bolsa, sabınlap yuving). Eger ılajı bolsa, shpritsdan suw sepib onı tazalang. Kesilgen orında kir yamasa sabın qalmaǵanine itibar beriń. Tómende jaranı jabıwdıń eki usılı berilgen (leykoplastir yamasa sabaq menen):