Ózbekstan Respublikası joqarı hám orta arnawlı bilim ministrligi Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti Qaraqalpaq filologiyası fakulteti

ORIS TIL BILIMINIŃ RAWAJLANIWI 
Orıs til bilimi ótken ásirdiń aqırında ádewir tabıslardı qolǵa kirgizgen edi.
1920-jılları orıs til bilimi basqa tillerdi izertlewge kúshli tásir etti.orıs til bilimi¦ 
jetiskenlikleri túrkiy til bilimine tikkeley kóshirildi. Usı esaptan kóp qáteliklerge 
jol qoyıldı. Bul ayırıqsha san jaǵınan mayda xalıqlardıń álipbesin jańadan dúziwde 
kóbirek sezildi.
Revolyuciya ornawı menen sawatsızlıqtı saplastırıw wazıypası turdı. Bul 
ushın en aldı menen oqıw orınları ushın álipbeler,sabaqlıqlar dúziw kerek edi. 
Burında jazıw bolmaǵan,yamasa qollanıp kelgen jazıwı tildiń seslik
sistemasına sáykes kelmeytuǵın kóp ǵana xalıq tilin jańa álipbe menen támiyin 

---

etiw talabı ol tillerdiń seslik sistemasın tereń izertlewdi talap etti. Bul 
lingvistikanıń fonetika, fonologiya tarawlarınıń rawajlanıwına alıp keldi. Onıń
ústine Rossiyayada fonetika ilimi I.A.Boduen de Kurtene hám onıń shákirtleri 
akad.L.V.SHerba, 
prof.E.D.Polivanov 
tárepinen 
revolyuciyadan 
burın-aq 
rawajlanǵan edi. 
Gramatikalıq sabaqlıqlar dúziw ushın sol tildiń dialekti menen normasın
úyreniw kerek boldı. Bul tarawda da, yaǵnıy 
tildiń dialektlik qatlamların úyreniwde de tabıslarǵa erisildi. Dialektlik 
sózlikler, kartalar dúzildi. 
20-30-jıllarda orıs til biliminde bir neshe lingvestikalıq baǵıt boldı. 
1.Salıstırmalı tariyxıy til bilimi.Bul indo-evropalıq komparativlik 
lingvistlerdiń Rossiyada kórinisi edi. Ol revolyuciyadan burın XIX-ásirde
Rossiyada qáliplesken birden-bir abıraylı baǵdar edi. Bul baǵıt tiykarında
Moskva,Kazan lingvistikalıq mektepleri qáliplesken edi. Usı eki mektebtiń tásiri 
oǵada kúshli edi. D.H.Ushamov, V.A.Bogorodickiy, Obnorskiy S.P, Polivanov, 
Petrson, Peshkovskiy t.b lingvistler salıstırmalı-tariyxıy metodı dawam etti.