Ўзбекистон ресубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

«РОЛЛИ ЎЙИН» МЕТОДИ

Қисқа тавсифи.
Ролли ўйин – ўқитишнинг комплекс методик усули бўлиб, унда майда гуруҳ ўйин саҳнаси сифатида у учун муҳим бўлган мавзуни, кўпинча ижтимоий можарони танқидий кўриб чиқади (диагноз ва ечим) ва бунда иштирокчилар ўйлаб чиқилган вазиятда ҳаётий вазият моделидаги каби турли одамлар ролини ёки айнан битта ролга вариацияларни ўйнашади, бунда ўқув мақсадига ролли муносабатда бўлган ижтимоий тарбия комплекслигини танқидий кўриб чиқиш амалга оширилади.
Дидактик мақсади. Ролли ўйин дидактик мақсади альтернатив ҳаракатлар имкониятларини кўрсатиб ва асослаб, ҳаракат компетентлигини ривожлантиришга кўмаклашади (тўлиқ ҳаракат).
Методик мақсади. Ролли ўйин методик мақсади можароли вазиятларда муаммоларни ечишнинг стратегияларини ўйнаш ва тажрибавий текширишдан, ўзининг ва ўзганинг ҳаракатларини англаш ҳамда таҳлил қилишдан, зарурият бўлганда нуқтаи назар ва хулқ-атворни ўзгартиришдан иборат. Энг аввало ҳамдардлик, ўзи ва ўзгаларни кузатиш қобилияти, ҳамкорлик ва бошқалар билан ишлаш қобилияти шунингдек, муаммоларни (ўқув мақсадлари) ечиш қобилияти ривожлантирилади.
Вариантлар: кутилмаган, дидактик, йўналтирилган, режали, бошқариладиган, очиқ, ёпиқ ролли ўйин, протагонист иштирокидаги ролли ўйин, бутун гуруҳ иштирокидаги ролли ўйин.
Аналогик методлар: саҳна кўриниши, ишбилармон ўйин, вазиятни ўрганиш.
Белгилари.
Дидактик ролли ўйин қуйидаги белгиларга эга:

• 
  бошланғич ҳолат: можаро сақлаган ва ташқи дунё билан боғлиқ бўлган мавзу;
  
• 
  систематик ўқув жараёни;
  
• 
  элементлар: танқид, вариация, ролларни алмаштириш, муҳокама, анализ;
  
• 
  ҳақиқийликнинг янги модел конструкцияси;
  
• 
  ўйин: «Ҳаёлий ҳақиқийлик» (Хекхаузен/HECKHAUSEN), ўйлаб чиқилган вазият (таклиф этилган рол, вазият), мажбурий чоралар йўқлиги, қоидалар;
  
• 
  такрорланувчанлик, ўзгарувчанлик, шаффофлик;
  
• 
  ўйинчилар (майда гуруҳлар) ва кузатувчилар (томошабинлар эмас);
  
• 
  ўйинчилар келишиб гапиришади ва ҳаракат қилишади (ўйиннинг мослашувчан бориши, ҳеч қандай тайёр матн йўқлиги).