|
10-синф:
11-синф:
Юқоридаги ҳисоблашлардан 10-синф тажриба гуруҳининг кўрсаткичи назорат гуруҳиникига нисбатан 10% га ва 11-синф тажриба гуруҳининг кўрсаткичи эса назорат гуруҳиникига нисбатан 11% га ошганлигини кўриш мумкин.
Демак, Тошкент вилояти Чирчиқ шаҳридаги 2-мактаб 10-11-синф ўқувчиларида тажриба-синов натижаларидан яққол кўриниб турибди. Ўтказилган статистик таҳлиллардан хулоса қилиб шуни айтиш мумкинки, тажриба синфларида қўлланилган муқобил дастурдан фойдаланиш синов методикаси самарадор бўлиб, ўтказилган тажриба-синов таҳлиллари уни республикамиз миқёсида оммалаштириш мумкинлигига асос яратади.
ХУЛОСА
Инсон шахснинг камол топиши жуда мураккаб ва Узлуксиз жараён бўлиб, узоқ давомида шаклланади. Унинг тарбиясига ота-онаси, муассаса, маҳалла, дўстлари, жамоа ташкилотлари, атроф-муҳит, оммавий инновацион тарбия воситалари, санъат, адабиёт, табиат, жамият ва ҳоказолар бевосита таъсир кўрсатади.
Юқоридаги барча ҳаётий эҳтиёжларни вужудга келтириш ўзаро ҳамкорлини таъсир доирасида орқали ёшларни тарбиялаш ва тарбиянинг бирлигини таъминлаш ҳолда уни шахс сифатида шакллантиришнинг салбий таъсир кўрсатадиган муҳитдан ҳимоя қилиш.
Тарбиянинг бош мақсади – ёш авлодни маънавий –аҳлоқий тарбиялашда ҳалқнинг бой, миллий, маънавий, тарихий анъаналарга урф-одатлари ҳамда умумбашарий қадриятларга асосланган самараси ташкилий, ўқув шакл ва воситаларни ишлаб чиқиб амалга жорий этишдир.
Тарбиянинг асосий вазифаси – ёшларни аҳлоқий, ақлли, эркин фикрловчи ва жисмоний ривожланиши, унинг қобилиятларини ҳар томонлама очиш учун имконият яратишдир. Бунинг учун –ёшларни эркин фикрлашга тайёрлаш, ҳаёт мазмунини тушуниб олишига кўмаклашиш, ўз-ўзини назорат қила олиш имкониятларни яратиш зарурдир.
Ўқув муассасаларда тарбиявий ишларни методологиясини ўзига хос хусусиятлари –бу тарбиявий ишларнинг мажбурий режаси йўқ.
Ўзбекистон Республикаси Ҳалқ таълими вазирлиги турли хил тарбиявий ишларни ташкил қилиш учун дастурлар нашр этилган, лекин улар намунавий ҳисобланиб, муассаса ва муассасадан ташқари тарбиявий ишлар раҳбарлари имкониятларини ҳисобга олиб, ўзлари учун аниқ режа тузадилар.
Ўқув муассасаларда тарбиявий ишларни болаларни ташаббуслари ва қизиқишлари асосида йўлга қўйилади ва олиб борилади. Муассаса ўқувчилари билан олиб бориладиган тарбиявий ишлар ёшларни индивидуал хусусиятларини эътиборга олиш зарур.
Ўқувчиларнинг ҳаётдаги тушунча, кўникма ва малакаларини назарга олган ҳолда турли соҳаларига бўлган қизиқишлари, талаблари ва майлларини қондириш керак. Бу ташкилий-тарбиявий тадбирлар қуйидаги масалаларни ўз ичига олиши керак:
А. Сиёсий масалалари;
Б. Илмий тушунчалар бериш масалалари;
В. Техника масалалари;
Г. Агробиология масалалари;
Д. Жисмоний тарбия масалалари;
Е. Адабиёт –санъат масалалари;
Ж. Умуминсоний, маданий ва маиший масалалари;
И. Оммавий ишлар масалалари.
Ана шундай қизиқиш болаларнинг шуғулланадиган ишларига ижодий таъсир кўрсатади, уларда ирода ва характерларни тарбиялайди.
Шунинг учун, матонат билан бошланган ишини охиригача етказиш қобилиятини ўстиради. Болаларнинг ҳаммаси шахснинг ҳар тарафлама камол топишига ҳамда ўғил ва қиз болаларни амалий ишга тайёрлашда катта роль ўйнади.
Муассасадаги тарбиявий ишларни шакллари қуйидагича:
- оммавий ишлар (мусобақа, кўргазмали кечалар, эртаклар, экскурсиялар, спортакиада ва бошқалар) ;
- тўгараклар ишлари (предметлараро) ;
- мустақил индивидуал машғулотларни йўлга қўйиш (бунда ўқувчилар фан ва техниканинг бирорта соҳасини ўрганиш учун мустақил ишлайдилар);
Тарбиявий ишларнинг самарадорлигини ошириш аввало комил инсонни шакллантиришнинг энг замонавий ва қулай йўналишларини топиб жорий этишга боғлиқ.
Тарбиявий ишларни давр талабига жавоб берадиган ҳолга келтириш учун тарбиянинг асосий бўлган барча ғоялар қайтадан қурилиб чиқилиши, йиллар давомида тўпланган ижобий тажрибадан унумли фойдаланиш зарурлигини тақозо этади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Маънавият ва маърифат жамоатчилик маркази фаолиятини янада такомиллаштириш ва самарадорлигини ошириш тўғрисидаги» Фармонида кўрсатилганидек, жамиятда юксак маънавий фазилатларни камол топтириш, миллий мафкурани шакллантириш, ёшларни бой маданий меросимиз, тарихий анъаналаримизга, умуминсоний қадриятларга ҳурмат, Ватанга муҳаббат, истиқлол ғояларига садоқат руҳида тарбиялаш мамлакатимизда амалга оширилаётган барча ислоҳотларнинг ҳал қилувчи омилидир.
Ўқув муассасаларда тарбиявий ишларнинг самарадорлигини ошириш аввало комил инсонни шакллантиришнинг энг замонавий ва қулай йўналишларини топиб жорий этишга боғлиқ.
Тарбиявий ишларни давр талабига жавоб берадиган ҳолга келтириш учун тарбиянинг асоси бўлган барча ғоялар қайтадан кўрилиб чиқилиши, йиллар давомида тўпланган ижобий тажрибадан унумли фойдаланиш зарурлигини тақозо этади. Талабанинг маънавий днёсини бойитишда ўзини-ўзини тарбиялаш катта роль ўйнайди.
Талабанинг ўзини-ўзи тарбиялашнинг асосий имониятларини кўрсаткичларига қуйидагилар киради:
- ҳаётий мақсад, юқори даражаси, шахсий намунаси;
- ўзига ишончи, ўзини-ўзи объектив баҳолаш, онгини ривожланиши;
- иродасини маълум даражада мустаҳкамлаш, ўзини назорат қилиш одати ва иродасини бошқара билиш кўрсатичи;
- ўз устида тажриба ишини олиб бориш;
- тарбиялаш.
(1-жадвал)
Умумий ўрта таълим мактабларида маънавий- маърифи тарбия ишларини ташкил этиш тизими
Жумладан, ўқув муассасаларда тарбиявий ишларни қуйидаги таркиблар орқали аниқлаб олишимиз мумкин:
маънавий – маърифий тарбия ишларини ташкил этиш тизими;
синфдан ва мактабдан ташқари ташкилотларнинг иш тизими ва услубий тавсияси;
тарбиявий соатларни ўтказиш юзасидан услубий тавсиялар;
синф раҳбарларнинг иш вазифалари;
ота-оналар кенгашининг иш услуби;
тарбия ишлари бўйича директор ўринбосарининг асосий иш вазифалари;
муассасаларни маънавий –маърифий масалаларини бошқариш тизими.
Шу мақсадда ўқув муассасаларда ташкил этилган ва ташкил этилиши режалаштирилган ёшлар ташкилотларининг фаолияти:
Фидоийлар; болалар ва ўсмирлар уюшмаси; Темур авлодлари; нурли авлод; ёш китобсеварлар; ўйла, изла, топ; Булбулча; Ёш эколог; Санаъатсеварлар; Келажак авлод; Истиқлол келажаги; Юлдзлар; Бирдамлик; Тинчлик; Камалак; Алтаир ва ҳоказолар.
Do'stlaringiz bilan baham: |
