Ўзбекистон республикаси ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қЎмитаси

Клиник белгилари. Кам қонлик характерланади, тишланган, чаққан жойи артерия қон босими пасаяди. Тишланган жойда шиш пайдо бўлади. Ҳайвонларда умумий қўзғалиш, қўрқиш, тинчсизланиш, кейинчалик ҳолсизланиш кўринади, қўсиш ва тутқаноқ, координация ҳаракати бузилади, нафас олиш марказининг фалажидан ўлим содир бўлади.
Патанатомияси. Ўпка гиперимияси ва шиши, жигар, буйрак ва бошқа ички органларда некроз бўлади. Юракнинг кўриниши қайнатилган гўштга ўхшайди.
Оғиз орқали тушганда овқат ҳазм қилиш органларида яллиғланиш чақиради. Соғайган молларда ҳам жигар, буйрак ва бошқа органлар касалликлари билан азоб беради.
Даволаш. Венага 20-40 % глюкоза эритмаси (1мл/кг) ва 10 % кальций хлор эритмаси юборилади.
Чаққан жойини жароҳатига 1-2 мл 0,1 % калий перманганат ёки 2 % хлор оҳак ёки 10 % перикис водород эритмаси қўлланилади. Тери остига промедол, 2,5 % аминазин эритмаси, 10 % кальций глюканат эритмаси, 10 тб инсулин қўлланилади. Булардан ташқари қўлланилади (5-10 минг тб) гепарин, новокаин, гидрокартизон, поливалентли зардоб, буни биринчи 15-20 мин. Ичида чаққандан сўнг қилинади.
Бўғимоёқлилар чақирадиган токсикозлар- Бўғимоёқлилар ичида заҳарлиларидан чаён, қора-қурт Ўрта Осиё, Молдавия, Қримда учрайди. Буларга сезувчан туялар ва отлар, кам сезувчан қуёнлар бўлади.
Чаққан жойида қизариш бўлади. Лекин тезда йўқолади. 10-15 минутдан кейин ҳайвонларда безовталаниш бошланади, қусиш ҳаракатида бўлади, кейин қалтироқ, скелет мускуллари, юрак-қон томирлар системасида сусайиш, шилимшиқ пардаларда кўкариш бўлади.
Даволаш, тезда қорақуртга қарши зардоблар ишлатилади, булардан мускул орасига 30-40 мл.
Балиқлар чақирадиган токсикозлар-Балиқлар орасида заҳарланишлар келтириб чиқариш мумкин бўлганлари денгиз окуни, тетродонлар (фугу), мойва ва бошқалар.
Кумушранг хек, минтай, мерлуза кабилар ўзидан темирни бириктириб олувчи модда ишлаб чиқаради ва айрим ҳайвонларда анемия ривожланишига олиб келади. Узоқ муддат балиқ маҳсулотлари билан озиқлантирилганда темир етишмовчилиги келиб чиқади ва ошқозон-ичак трактида бузилишларга олиб келади. Ўсишдан қолади, ориқлайди, муйналарида депигментациялар пайдо бўлади.
Даволаш ва олдини олиш мақсадида феррогмокин 1-2 мл дан норкаларда мускул орасига юборилади.
Сардина, салак, налим, мойве, кильки каби балиқларда витамин В₁ ни парчалайдиган тиаминаза ферменти бўлади. Бундай балиқлар билан узоқ муддат озиқлантириш натижасида витаминоз В₁ келиб чиқади ва оқибатда ҳайвонлар ориқлайди, мускуллари кучсизланади, нерв системасида бузилишлар кузатилади.
Заҳарланишлар олдини олиш учун юқорида кўрсатилган балиқ маҳсулотларини қайнатиб бериш керак ёки вақти-вақти билан алмаштириб туриш керак.