Ўзбекистон республикаси ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қЎмитаси

Ҳайвонларни илон заҳри билан заҳарланиши-Илон заҳари Офидиотоксин деб номланади. Бу антитоксик зардоблар ва дори моддалари (випраксин, наяксин, лебетокс)ларнинг олинишида материал бўлиб хизмат қилади. Кўпчилик заҳарли илонлар Жомбой туманида чўл, сахроларда кўпроқ бўлади. Илгари 58 турдаги илонлар бўлган. Шундан 11 таси заҳарли илонлардир. Масалан: қора илон, кобралар, Ўрта Осиё кобралари, чарх илон, кўлвор илон, бўғма илонлар ва бошқалар.
Кобра заҳари янги олинган заҳар ва унинг сувдаги эритмаси турғин эмас, 3-5 кунда токсик таркиби йўқолади. Биологик хусусиятда сақлаш учун музлатилган ҳолатда кўп йилги бўлса ампулаларда сақланади. Кобра заҳари таркибида альбумин, глобулин, калций ва магний тузлари, хлоридлар, фосфатлар, ферментлар, альбунозлар. Заҳар яхши эрийди, сувда, глицеринда, спиртда, кислотада, ишқорда эрийди.
Клиник белгилари. Қишлоқ хўжалик ҳайвонларида заҳарланиш белгилари заҳарнинг тушиши миқдорига, тушиш йўлларига ва сезувчанлигина, жароҳатланган терида шиш оғриқ билан бўлади, умумий ҳолат қўзғалган бўлади. Нафас олиш тезлашади, оғиздан, бурундан кўпик оқиши мумкин, МНС функцияси бузилади, қалтироқ, тутқаноқ бўлади, температура ошади, томоқда шиши бўлиши мумкин.
Диагноз. Анамнез, клиник заҳарланиш ва лаборатория анализи.
Даволаш. Ҳайвонларни жароҳатланган жойларини совуқ сув билан ювиш, вена ичига 40 %ли глюкоза эритмаси (1 мл/кг). Тутқаноқ бўлганда тинчлантирувчи моддалардан, ухлатувчи гурухларидан, отларга венага 7 % эритма хлоралгидрат 200-300 мл йирик шохли ҳайвонларга, 50-75 мл майда шохли ҳайвонларга, барбитуратлар берилади. Яна қўллаш мумкин антигистамин моддалар демидрол типларидан яхши эффект беради витамин препаратларини юбориш керак (вит. С, РР, К ва бошқалар). Ичга шиллиқ моддалар, сурги дорилари қўлланилади.
Токсикоз патогенезида нейротоксик, гемолитик ва қон томирларини кенгайишига заҳарнинг таъсири аниқланган, бундан ташқари сезиларли даражада артерия қон босимининг пасайиши қўсиш, уйқу кузатилади.
Шундай қилиб булар таъсирида патологик шароитлар юрак системасининг бузилиши, шаклли элементлар функциясини бузилиши, МНСнинг функциясининг сусайиши кузатилади.