Ўзбекистон республикаси ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қЎмитаси

Диагноз. Комплекс.
Даволаш. Антидот сифатида атропин сульфат эритмаси тери остига 1-3 мл, кальций хлор, глюкоза эритмалари вена томирига юборилади. Кислород терапия ўтказилади. Оғир ҳолатларда тери остига лобелин, катта ҳайвонларга 100 мг, майда ҳайвонларга 40 мг қўлланилади.
Профилактикаси.
1. Тур қўллаш бўйича қоидаларига ва талабларига риоя қилиш.
2. Тур қўлланилган майдонлардан 12 кунгача ҳайвонларга озуқа бериш таъқиқланади.
Ҳайвонлар заҳари орқали чиқариладиган токсикозлар- Табиатда жуда кўп тирик мавжудотлар борки, қайсиким одамларни ва қишлоқ хўжалик ҳайвонларини заҳарлайди.
Булардан кўпроқ заҳарлилари Рептилий синфига кирувчилар. Илонлар ҳар хил турдаги шу оилага кирувчилар, амфибий, балиқлар (морской окун, мурена) моллюскалар, ҳашаротлар, асалари, арилар, бўғимоёқлилар, қорақурт, чаёнлар, бийлар ва ҳ.к.
Ҳайвонларнинг арилардан заҳарланиши – қишлоқ хўжалик ҳайвонлари ариларнинг заҳарини жуда оғир ўтказадилар. Буларга жуда сезувчан отлардир. Маълумки қўйлар ва эчкиларда ҳам заҳарланишда ўлган ҳоллари мавжуд. Ғозлар ва ўрдаклар учун ҳам юқори заҳарли ҳисобланади, уларда ҳам ўлим билан тугайди.
Ари захрига айиқлар, типратиканлар сезувчан эмас. Организмга тушгандан кейин улар нерв системасини, қон томирларини жароҳатлайди, қонда, мускулларда ўзгаришлар бўлади, функцияси бузилади ҳамда қоннинг шаклли элементлари ва қон томирлар системаси кенгайиши бўлади. Маҳаллий таъсири (раздражение) «қитиқловчи», қизариш, шишлар, кучли оғриқ пайдо бўлади. Ари захрида ацетилхолин ва гистамицин, норадреналин ва фосфалин, ортофосфор кислотаси, химиявий элементлар (калий, кальций, темир, магний, фосфор, мед, цинк, йод, хлор, марганец, олтингугурт, рух ва бошқалар) бўлади.
Патогенези. Организмда ари заҳари орқали оғир патологик жараён ўтади. Жумладан МНС, юрак қон томирлар системасида, қонда, нерв медиаторларида, модда алмашинувида. Ари заҳари кўпгина ҳайвонларда кучли аллерген ҳисобланади. Булар ацетилхолин ва гистамин таъсир этиш натижасиада қон томирлар кенгайиши айниқса капиллярлар, артериал босим пасайиши бўлади. Булардан ташқари заҳарланиш вақтида антикоагулянт вазифасини ўтайди, бу фермент активлигини блокада қилади жигардаги киназин боғланади.