Збекистон республикаси

21-модда. Биргаликда эгалик қилинадиган
ёки фойдаланиладиган ер участкалари


Ер участкасини ушбу Кодекс 10-моддасининг бешинчи қисмига асосан бўлишнинг имконияти бўлмаса, бундай ер бир неча юридик ва жисмоний шахслар томонидан биргаликда эгалик қилинадиган ва фойдаланиладиган ер участкаси деб эътироф этилади, бу ҳол ер участкаларига доимий эгалик қилиш ҳуқуқини ёки ундан доимий фойдаланиш ҳуқуқини тасдиқловчи давлат ҳужжатларида акс эттирилади.

Шарҳланаётган моддада биргаликда эгалик қилинадиган ёки фойдаланиладиган ер участкаларининг тушунчаси, бу ҳуқуқни тегишли давлат ҳужжатида қайд этиш лозимлиги кўрсатилган. Биргаликда эгалик қилинадиган ёки фойдаланиладиган ер участкаси деганда, фойдаланиш мақсадига кўра мустақил ер участкаларига бўлиниши мумкин бўлмаган бир неча юридик ва жисмоний шахслар томонидан биргаликда эгалик қилинадиган ва фойдаланиладиган ер участкалари тушунилади.

Ер қонунчилигида кўрсатилишича, ер участкаси бўлинадиган ва бўлинмайдиган бўлиши мумкин. Агар ўзининг асосий фойдаланиш мақсадини ўзгартирмаган ва ёнғинга қарши, санитария, экологияга оид, шаҳарсозлик ҳамда бошқа мажбурий нормалар ва қоидаларни бузмаган ҳолда қисмларга бўлиш мумкин бўлган ва бу иш амалга оширилгандан кейин ҳосил бўлган қисмларнинг ҳар бири мустақил ер участкасини ташкил этиши мумкин бўлган ер участкаси бўлинадиган ер участкаси ҳисобланади.
Бўлинмайдиган ер участкаси деганда, фойдаланиш мақсадига кўра бўлиниши мумкин бўлмаган ер участкаси тушунилади. Бундай ер участкасига мисол қилиб фермер хўжаликларига ижарага берилган ер участкаларини, фуқароларга уй-жой қуриш учун берилган ер участкаларини, деҳқон хўжаликларига мерос қилиб қолдириладиган умрбод эгалик ҳуқуқи асосида берилган ерларни кўрсатиш мумкин. Бу тоифа ер участкалари ундан фойдаланувчи субъектлар томонидан ўзаро бўлиб олиниши мумкин эмас. Шунинг учун бу ер участкалари биргаликда эгалик қилинадиган ва фойдаланиладиган ер участкалари деб юритилади. Шунингдек, аҳоли пунктларининг умумфойдаланишда бўлган ерлари, сервитут ҳуқуқи асосида фойдаланиладиган ерларни ҳам биргаликда фойдаланадиган ер участкалари тоифасига киритиш мумкин.
Биргаликда эгалик қилинадиган ва фойдаланиладиган ер участкалари, ундан фойдаланувчи субъектлар ҳақидаги маълумотлар доимий эгалик қилиш ҳуқуқини ва доимий фойдаланиш ҳуқуқини тасдиқловчи давлат ҳужжатида ифода этиб қўйилади.
Ўзбекистон Республикаси Олий суди пленумининг 2006 йил 3 февралдаги «Ер кодексини татбиқ қилишда суд амалиётида вужудга келадиган айрим масалалар тўғрисида»ги қарорида биргаликда эгалик қилувчилар ўртасида ердан фойдаланиш тартиби ўрнатилганидан сўнг вужудга келган ер участкасига эгалик қилиш ёки фойдаланиш тартиби юзасидан келиб чиққан низоларни ҳал қилишда судлар қуйидагиларни эътиборга олишлари лозимлиги белгиланган:
умумий мулк иштирокчиларидан бирининг умумий фойдаланишда бўлган турар жойда ёрдамчи иморатлар ва қурилмаларни барпо этиши ўз-ўзидан биргаликда эгалик қилинадиган ёки фойдаланиладиган ер участкасининг ўлчамини ўзгартиришга асос бўлмайди;
уй-жой мулкдорларидан бири уй-жойнинг ўзига тегишли қисмини ўзга мулкдорга ўтказганда, шунингдек уй-жойнинг бир қисми ворислик, ҳадя ва бошқа тарзда ўзгага ўтказилганда ер участкасидан фойдаланиш тартибини янгидан белгилашга, фақат бу тартиб бошқа мулкдорларнинг ҳуқуқ ва манфаатларига зид бўлмаган тақдирдагина, йўл қўйилади.