Збекистон республикаси

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ АДЛИЯ ВАЗИРЛИГИ
ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ЮРИДИК ИНСТИТУТИ


Экология ва қишлоқ хўжалик
ҳуқуқи кафедраси




ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ЕР КОДЕКСИГА
ШАРҲЛАР

ТОШКЕНТ-2007
Ер кодексига шарҳлар / Ўзбекистонда ҳизмат кўрсатган юрист, юридик фанлар доктори, профессор М.Х. Рустамбоевнинг умумий таҳрири остида. Масъул муҳаррир: М.Б.Усмонов. – Т.: ТДЮИ нашриёти, 2007. – 402 бет.

Сарлавҳада: Ўзбекистон Республикаси Адлия Вазирлиги, Тошкент Давлат юридик институти.

Тақризчилар:
1. _____________________________
2. _____________________________

Ер кодексининг ушбу шарҳи Республикамиздаги етакчи ҳуқуқшунос олимлар ва амалиёт ходимлари томонидан тайёрланган бўлиб, унда ушбу кодекснинг амалдаги барча моддалари ҳамда уларга киритилган сўнгги ўзгартиш ва қўшимчалар таҳлил қилинган. Ушбу шарҳ Ер кодексининг расмий матнини ҳамда унинг моддаларига батафсил ва атрофлича ёзилган шарҳни қамраб олади.

Ҳуқуқшунослик мутахассислиги бўйича таълим олаётган талабалар, аспирантлар, ўқитувчилар, ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари ходимлари, шунингдек, қишлоқ хўжалик соҳасида фаолият юритаётган фуқаролар, табиатни муҳофаза қилиш органлари ходимлари учун мўлжалланган.

Ушбу шарҳга доир фикр ва мулоҳазаларни қуйидаги манзилга юборишингизни сўраймиз: Тошкент шаҳри, Сайилгоҳ, 35, Тошкент давлат юридик институти, “Экология ва қишлоқ хўжалик ҳуқуқи” кафедраси.

© Муаллифлар жамоаси, 2007
© Тошкент давлат юридик институти
С Ў З Б О Ш И

Ер табиий ресурслар ичида ўзига хос хусусиятлари билан ажралиб туради. У мамлакатимиз аҳолисининг турмуш фаровонлигини таъминлайди, республикамизнинг иқтисодий салоҳияти учун моддий негиз яратади. Шу сабабли ердан ҳар қандай даврда ва шароитда оқилона, унумли ва илмий асосланган тарзда фойдаланишни тўғри ташкил этиш мамлакат бугуни ва келажаги учун ниҳоятда муҳим аҳамият касб этади. Бунда энг аввало ҳуқуқ нормаларининг аҳамияти беқиёсдир.

Ўзбекистон Республикасининг ер қонунчилиги ўзига хос ривожланиш тарихига эга. Айниқса мамлакатимизда мустақиллик йилларида ерга оид муносабатларни ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солиш бўйича кенг кўламли ишлар амалга оширилиб, бунда ер қонунчилигининг замон талаблари даражасида такомиллашиб бориши ниҳоятда муҳим аҳамият касб этади.
Сўнгги йилларда ердан фойдаланиш соҳасида кўплаб янгиликлар жорий қилинди, хусусан ердан ижара асосида фойдаланиш ҳуқуқи ривожланди, ер участкаларига бўлган ашёвий ҳуқуқлар кимошди савдоларида сотила бошланди, энг муҳими ривожланган бозор талабларига мос равишда ер участкаларини хусусийлаштириш ишлари йўлга қўйилди. Шу асосда давлатимизнинг ерга доир сиёсатида муҳим ўзгаришлар содир бўлди. Ўзбекистон Республикасида ҳозир амалда бўлган янги Ер кодексининг қабул қилинишига давлатимиз раҳбарининг ерга оид норматив ҳужжатлари асос бўлиб хизмат қилди.
Ўзбекистон Республикаси Ер кодексининг давлат, жамият ҳаётида тутган ўрнини, аҳамиятини унинг кенг миқёсда – ваколатли давлат бошқаруви органлари фаолиятида, юридик шахсларнинг фаолиятини ташкил этишда ва юритишда, энг асосийси фуқароларнинг ҳаёти фаровонлигини таъминлашда қўлланилишида кўриш мумкин.
Ер кодекси нормалари мамлакатимизнинг бошқа ҳуқуқ соҳаларига оид қонун ҳужжатлари билан уйғунликда, мутаносибликда амалга тўғри татбиқ этилгандагина кутилган натижани олиш мумкин. Бунинг учун эса кодекснинг нормаларини шарҳловчи қонуности актлари ҳақида чуқур маълумотга эга бўлиш, муайян масала юзасидан турдош ҳуқуқ соҳаларида белгиланган нормаларни билиш, ер ҳуқуқининг назарий асосларини англаш лозим.
Ер кодексига мамлакатимиз ҳаётининг турли жабҳаларида амалга оширилаётган туб ислоҳотлар сабабли шу пайтга қадар бир қанча ўзгартиришлар киритилди. Чунки ҳозирги даврда жамият ривожи, давлат тараққиёти кўп жиҳатдан соҳа бўйича мукаммал қонунчилик базасининг мавжудлиги, унинг амалиётга тўғри татбиқ этилаётганлиги, кодификациялашган қонунларни деталлаштирувчи нормаларнинг қабул қилинишига боғлиқ.
Юқорида билдирилган фикрларнинг барчаси Ер кодекси нормаларининг мазмунини ҳар томонлама ёритиш – уларга шарҳ бериш заруратини келтириб чиқаради. Республикамизда ер билан боғлиқ ҳуқуқий масалалар ечими ҳозирда амалда бўлган Ер кодексига бир қатор ҳуқуқшунос олимлар томонидан берилган ушбу илмий шарҳларда ўз ифодасини топган бўлиб, ундан фуқаролар, давлат органлари ходимлари, турли йўналишларда фаолият юритаётган юридик шахслар ўзларини қизиқтирган саволларга жавоб топишлари, ерга оид мунозарали ҳолатларнинг ечимини топишлари мумкин. Айниқса, ушбу шарҳлар ер қонунчилигини қўлловчи қишлоқ хўжалик соҳаси ходимларининг амалий фаолиятида қўл келиши шубҳасиз. Қолаверса, бу асар ер ҳуқуқи назариясининг ривожланишига хизмат қилиши, бўлажак ҳуқуқшунос кадрларни тайёрлашда фойдаланиладиган ўзига хос назарий асос вазифасини ўташи шубҳасиз. Энг муҳими Ер кодексига ёзилган шарҳлар фуқароларнинг ер билан боғлиқ ҳуқуқ ва мажбуриятларини амалга оширишларида уларнинг ҳуқуқий онгини ўстиришга ёрдам беради.